در دام انتحار سخت و نرم

گاهی کشورها همچون افغانستان همزمان در دام دو قسم انتحار سخت و نرم گرفتاراند ولی متأسفانه انسان‌ها و بویژه مردم ستمدیده‌ما از جنگ و انتحار معمولا نوع سخت آن را می‌فهمند و از نوع نرمش بی‌خبر اند یا غفلت می‌ورزند؛ لذا همواره با انتحار و انتحاری رفتار دوگانه دارند.

با دیدن ابزار انتحار سخت، می‌ترسند و از شنیدن صدای انفجارش به خود می‌لرزند اما با دیدن ابزار انتحار نرم، به خود می‌بالند و با آن می‌آرایند و با شنیدن صدا و دیدن تصاویرش به وجد آمده شادمانی می‌کنند.

با دیدن صحنه‌های انتحار سخت و مشاهده پیکرهای قطعه قطعه و قلم قلم شده‌ی عزیزانشان به شدت گیریه می‌کنند و ذجه می‌زنند اما با دیدن صحنه‌های انتحار نرم می‌خندند و پیکرهای زمین خورده‌ای فرهنگ، هویت و تمدنشان را اصلا نمی‌بینند.

پیکرهای عزیزانشان را از صحنه‌های انتحار سخت، برداشته روی دوششان محترمانه حمل و تشییع و سپس دفنشان می‌نمایند و برای‌شان ختم گرفته سینه می‌زنند اما در صحنه‌های انتحار نرم روی پیکرهای باورها، ارزشها و هویتشان پا می‌گذارند و به جای ختم گرفتن و سینه زدن، سوت و کف می‌زنند و این نابودی را جشن می‌گیرند.

انتحاری سخت را متحجر و انتحارش را خشونت و بربریت می‌خوانند اما انتحاری نرم را پیشرفته و متمدن و انتحارش را مدنیت می‌پندارند.

از این دوگانگی رفتاری به خوبی پیداست که برای بسیاری از این مردم خطرات انتحار و انتحاری نرم یا مغفول مانده است و یا اصلا معلوم نیست؛ در حالی که این نوع انتحار بسیار زیانبار تر از انتحار سخت است؛ زیرا انتحار نرم، فرهنگ و هویت یک جامعه و مردم را نشانه می‌رود. فرهنگ و هویتی که فصل ممیز انسانیت و حیوانیت است و مهمتر از وجود فیزیکی.

حال برای آشنایی بیشتر، با برخی تفاوت‌های انتحار نرم و سخت:

۱- حوزه انتحار نرم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است، در حالی که حوزه‌ انتحار سخت امنیت ظاهری، نظامی و فیزیکی می‌باشد.

۲- انتحارهای نرم پیچده و محصول پردازش ذهنی نخبگان و بنابراین اندازه‌گیری آن مشکل است، در حالی که انتحارهای سخت؛ عینی، واقعی و محسوس است و می‌توان آن را با ارائه برخی از معیارها اندازه‌گیری کرد.

۳- روش اعمال انتحارهای سخت، استفاده از زور و اجبار است، در حالی که در انتحار نرم، از روش القاء و اقناع بهره‌گیری می‌شود.

۴- در انتحار سخت، هدف تصرف و اشغال سرزمین است درحالی که در انتحار نرم، هدف تاثیر‌گذاری بر انتخاب‌ها، فرآیند تصمیم‌گیری و الگوهای رفتاری حریف و در نهایت سلب هویت‌های فرهنگی است.

۵- مفهوم امنیت در رویکردهای نرم شامل امنیت ارزش‌ها و هویت‌های اجتماعی می‌شود، در حالی که این مفهوم در رویکردهای سخت به معنای نبود تهدید خارجی تلقی می‌گردد.

۶- انتحارهای سخت، محسوس و همراه با واکنش برانگیختن است، در حالی که انتحارهای نرم به دلیل ماهیت غیر محسوس آن، اغلب فاقد عکس‌العمل است.

۷- کاربرد تهدید سخت در رویکرد امنیتی جدید عمدتاً مترادف با فروپاشی نظام‌های سیاسی- امنیتی مخالف یا معارض است، در حالی که کاربرد تهدید نرم در رویکردهای امنیتی جدید علیه نظام‌های سیاسی مخالف یا معارض، مترادف با فرهنگ‌سازی و نهادسازی در چارچوب اندیشه و الگوهای رفتاری نظام‌های لیبرال و دموکراسی تلقی می‌شود.

۸- ابزار انتحار سخت کمربند انتحاری، جلیقه‌های انتحاری، مین‌های متنوع و امثال آن‌هاست اما ابزار انتحار نرم ماهواره، مطبوعات، رادیوها، تلویزیون‌ها، اینترنت، تلفن همراه، کارتون یا انیمیشن، اسباب بازی، بازی‌های کامپیوتری، موسقی، وسائل آرایشی و… است.

انتحار نرم نیز همانند انتحار سخت اهداف مختلفی دارد و قاعدتا هدف غایی هر دو آنها تغییر کامل نظام فرهنگی و سیاسی یک کشور است که البته با اهداف محدودتر هم انجام می گیرد. در حقیقت انتحار نرم و انتحار سخت یک هدف را دنبال می‌کنند و این وجه مشترک آنهاست، در هر صورت هدف اصلی انتحار، اعمال فشار برای ایجاد تغییر در اصول و رفتار یک نظام فرهنگی و سیاسی و یا به طور خاص برای تغییر خود نظام است.

خلاصه هر دو نوع انتحار و انتحاری که دامن گیر کشورماست، خطرناک است اما خطرات انتحار نرم و فرهنگی افزونتر.

محمد امین احسانی