حدیثی از امام رضا(ع) برای روزهای آخرماه شعبان/ در دلت کینۀ هیچ مؤمنى نباشد

امام هشتم (ع) مى­ گوید خیلی از خیرات را از دست دادى؛ پس بیا در این بقیۀ ماه شعبان جبران کن. دست آخر هم ‌مى­ فرماید زیاد این دعا را در مابقی ماه شعبان زیاد بگو: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ». چرا باید این کار را بکنی؟

مرحوم آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی با اشاره به حدیثی از امام رضا(ع) در خصوص اهمیت ماه شعبان و روزهای آخر این ماه پرداختند.

متن حدیث و شرح آن را در ادامه می خوانید:

از امام رضا (علیه‌السلام) روایت گردیده:«إِنَّ شَعْبَانَ قَدْ مَضَى أَکْثَرُهُ وَ هَذَا آخِرُ جُمُعَهٍ مِنْهُ فَتَدَارَکْ فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ تَقْصِیرَکَ فِیمَا مَضَى مِنْهُ وَ عَلَیْکَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى مَا یَعْنِیکَ وَ تَرْکِ مَا لَا یَعْنِیکَ وَ أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ تِلَاوَهِ الْقُرْآنِ وَ تُبْ إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکَ لِیُقْبِلَ شَهْرُ اللَّهِ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا تَدَعَنَّ أَمَانَهً فِی عُنُقِکَ إِلَّا أَدَّیْتَهَا وَ لَا فِی قَلْبِکَ حِقْداً عَلَى مُؤْمِنٍ إِلَّا نَزَعْتَهُ وَ لَا ذَنْباً أَنْتَ مُرْتَکِبُهُ إِلَّا قَلَعْتَ عَنْهُ وَ اتَّقِ اللَّهَ وَ تَوَکَّلْ عَلَیْهِ فِی سِرِّ أَمْرِکَ وَ عَلَانِیَتِکَ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدْراً وَ أَکْثِرْ مِنْ أَنْ تَقُولَ فِیمَا بَقِیَ مِنْ هَذَا الشَّهْرِ اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُعْتِقُ فِی هَذَا الشَّهْرِ رِقَاباً مِنَ النَّارِ لِحُرْمَهِ شَهْرِ رَمَضَان‏. » | [عیون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۵۱]

آیت‌الله آقا مجتبی تهرانی در توضیح این حدیث می‌گوید:حضرت ابتدا به او (اباصلت هروی) مى ­فرماید: اى اباصلت ماه شعبان بیشترش گذشت و این جمعۀ آخر آن است، پس آنچه از اعمال خیر که در این ماه در انجام آن کوتاهى کرده‏‌اى در این چند روزى که باقى مانده تدارک کن، و بر تو باد به انجام آنچه به حال تو مفید است و ترک آنچه براى تو فائده‏‌اى ندارد، و دعا و استغفار و تلاوت قرآن را افزون کن، و از گناهان و نافرمانى­ هایت به‏‌سوى خدا بازگرد و توبه نما، تا این ماه خدا به تو رو کرده باشد در حالى که تو با خدایت- عزّوجلّ- اخلاص ورزیده باشى، و امانتى بر گردن خود باقى مگذار مگر آنکه آن را ادا کنى، و نیز در دلت کینۀ هیچ مؤمنى نباشد مگر اینکه آن را از دل بیرون کنى، و هیچ گناهى را که مرتکب بوده‌‏اى وامگذار مگر آنکه آن را رها کرده و از آن دورى گزینى، و از خداوند پروا داشته باش، و در امور نهان و آشکارت بر او توکّل و اعتماد کن، و هر کس بر خدا توکّل کند همانا خداوند او را کافى است، زیرا خداوند کار خود را به انجام می­رساند، و براى هر چیز اندازه‏‌اى قرار داده است، و در باقی‏ماندۀ این ماه زیاد این ذکر را بگو: «اللّهم إن لم تکن قد غفرت لنا فی ما مضى من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه». (یعنى: پروردگارا! اگر تاکنون در این ماه ما را نبخشیده‏اى، پس از تو مى خواهیم که در باقیمانده این ماه ما را ببخشى و بیامرزى). زیرا خداوند تبارک و تعالى در این ماه مردم بسیارى را به جهت احترام ماه مبارک رمضان از آتش آزاد مى‏‌کند. حضرت به او گوش‏زد می­کند که این ماه شعبان این همه برکات داشت، و چه بسا تو از آن غفلت کرده باشى. بیا از بقیه‌‏ای که از ماه شعبان مانده است استفاده کن. در مابقی ماه شعبان کوتاهی‏‌ات را جبران کن. بعد هم فرموده: دعا، استغفار و تلاوت قرآن را زیاد انجام بده. این همانی است که پیغمبر اکرم فرمود: خدا خیرات را در ماه شعبان برای امتش پراکنده مى کند. بیا فکر کن ببین در این ماه چه‏‌قدر از این خیرات نصیب تو شده است؟ من حرفم این است. امام هشتم (ع) مى­ گوید خیلی از خیرات را از دست دادى؛ پس بیا در این بقیۀ ماه شعبان جبران کن. دست آخر هم ‌مى­ فرماید زیاد این دعا را در مابقی ماه شعبان زیاد بگو: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ». چرا باید این کار را بکنی؟ برای اینکه خودت را خالص کنى، ‌پاک کنى، ‌تر و تمیز کنى؛ چون مى خواهی وارد بشوی در ماه رمضان. ماه رمضان ماه ضیافت الهی است. خدا تو را دعوتت کرده، ‌مى خواهی بروی سر سفره‌‏اش بنشینى، ‌پس خودت را تطهیر کن. انسان وقتی مى­ خواهد برود مهمانی چه‏ کار مى­ کند؟ خودش را تر و تمیز مى­ کند. اینجا مىزبان خداست،‌ میهمان عبد است. باید عبد تطهیر و تزکیه کند. و آن تزکیه هم، ‌تزکیه نفس و درونی است. در این روایت هم امام هشتم (ع) فرمود که اگر عداوتی از کسی در دلت هست بیرون کن. همۀ اینها جنبه­ های درونی دارد.