تشکیل دولت انتقالی با طالبان و دو گزینه بد!

رهبران افغانستان ناگزیند از بین جنگ و تقسیم قدرت با طالبان یکی را انتخاب کنند.
دستور رئیس جمهور جو بایدن مبنی بر تشکیل یک دولت ائتلافی بیانگر ارزیابی تیره و تار دولتش از وضعیت کنونی افغانستان می باشد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا، در نامه ای به رئیس جمهور غنی برگزاری تاکید کرده است یک نشست بین حکومت افغانستان و طالبان در سطح عالی می بایست در ترکیه برگزار شود و نمایندگان سیاسی کشورهای ایران، روسیه، چین، پاکستان، هند و امریکا طی چندین کنفرانس چندجانبه راه حل دائمی برای بحران افغانستان را بررسی کنند. این فشار برای صلح در شرایطی وارد شده که دولت بایدن مصروف بررسی استراتژی ایالات متحده امریکا در قبال افغانستان می باشد. براساس توافق نامه صلح که در ۲۰ فبروری سال گذشته میلادی بین ایالات متحده امریکا با ریاست جمهوری ترامپ و طالبان در دوحه قطر امضا شد، امریکا می بایست تا اول می سال جاری میلادی نیروهایش از افغانستان را خارج کند.

طالبان اخطار داده اند در صورت ناکامی امریکا در خروج نیروهایش از افغانستان تا تاریخ اعلام شده در توافق نامه صلح، حمله نیروهای ائتلاف در افغانستان را از سر خواهد گرفت. دولت بایدن به طور قابل فهمی تحت فشار است. به نظر می رسد در واشنگتن یک اجماع شکل گرفته که بحران افغانستان راه حل نظامی ندارد. ایالات متحده امریکا می خواهد از طولانی ترین جنگ تاریخ خود در افغانستان خارج شود. آنتونی بلینکن در بخشی از نامه اش به رئیس جمهور غنی تاکید می کند ایالات متحده امریکا نگران است در صورت خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان بدون یک یک مکانیزم صلح، طالبان که قبلا مناطق زیادی در افغانستان را تحت تصرف خود درآورده اند، تصرف مناطق را افزایش دهند.

ایالات متحده امریکا قصد دارد با پیشنهاد تشکیل دولت انتقالی بین طرف های درگیر جنگ به نوعی مانع سقوط مناطق بیشتر به دست طالبان شود. از این گذشته حکومت افغانستان و طالبان می بایست در آینده ای نزدیک روی اصلاحات در قانون اساسی و ساختار حکومت گفت و گو کنند. از سویی هم، قدرت های منطقه به شمول هند و پاکستان می بایست نقش محکم تری در تشکیل دولت انتقالی به عنوان بخشی از پروسه صلح چندجانبه از سوی سازمان ملل، بازی کنند. در مقایسه با عملکرد دولت ترامپ، این اقدام دولت بایدن همه شمول تر است. در دولت ترامپ، ایالات متحده امریکا گفت و گوی مستقیم با طالبان را آغاز کرد و دولت افغانستان و قدرت های منطقه و دیگر سهامداران عمده در افغانستان را به نوعی کنار گذاشت. مذاکرات مستقیم و یک جانبه امریکا با طالبان که توسط نماینده ویژه این کشور در امور صلح افغانستان یعنی زلمی خلیلزاد پیگیری می شد در نهایت به امضای یک توافق نامه صلح سست و شکننده منجر شد. پس از امضای این توافق نامه امریکا دولت افغانستان را تحت فشار گذاشت تا زندانیان طالبان را رها کند. این درخواست درحالی در نهایت از سوی دولت افغانستان عملی شد که امریکا در ازای آن هیچ اقدام مثبتی از سوی طالبان در کاهش خشونت ها به دست نیاورد.

حتی زمانیکه هیات های مذاکره کننده حکومت افغانستان و طالبان در دوحه قطر مذاکرات صلح را دوباره آغاز کردند، سطح خشوت ها توسط طالبان نه تنها کاهش نیافت که ترورهای هدفمند افزایش یافت.

مذاکرات صلح دوحه در حالی پس از اتمام دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ دوباره از سر گرفته شد که دولت بایدن اعلام کرد توافق صلح ایالات متحده امریکا با طالبان را بازنگری می کند. به هر صورت دولت بایدن به توافق نامه صلح امریکا با طالبان اعتقادی ندارد. از سویی هم مذاکرات صلح دوحه میان هیات مذاکره کننده حکومت افغانستان و نمایندگان طالبان پس از ماه ها به هیچ جایی نرسیده است.

این همه در حالی ست که پس از بیست سال جنگ و ناامنی رهبران افغان هیچ گزینه ای برای ختم بحران و پایان جنگ در کشورشان ندارند.

اگر دولت جو بایدن در نوعی پایبندی به توافق نامه صلح امضا شده میان ایالات متحده امریکا و طالبان بخواهد تا ماه می سال میلادی جاری، ضرب العجلی که در توافق نامه تعیین شده، نیروهای نظامی امریکا را از افغانستان خارج کند، هیچ تضمینی وجود ندارد که مذاکرات بین الافغانی اصلا برگزار یا ادامه پیدا کند. در این صورت طالبان که از دستاوردهای گذشته و کنونی خود مغرور شده اند تلاش خواهند کرد با استفاده از زور تمام افغانستان را تصرف کنند.
اگر حکومت افغانستان پیشنهاد دولت بایدن مبنی بر تشکیل دولت ائتلافی موقت با طالبان را بپذیرد، در این صورت رهبران منتخب افغان که از طریق انتخابات به قدرت رسیده اند مجبور خواهند بود قدرت را با طالبان تقسیم کنند. در چنین حالتی تمام دستاوردهایی که به سختی در طی بیست سال گذشته و از طریق کمک های مالی خارجی به دست آمده به یک باره از بین خواهد رفت.

یکی از دستاوردهای بزرگ افغانستان، قانون اساسی ست و اگر قرار باشد قانون اساسی فدای تشکیل دولت ائتلافی شود، افکار عمومی افغان ها و حتی جهان با این پرسش مواجه می شود که این همه تلاش برای نهادینه کردن دموکراسی و جمهوریت در افغانستان چه شد؟ اگر قرار باشد طالبانی که طی چندین دهه حملات مرگبار خود علیه نیروهای امنیتی و دفاعی افغان، نیروهای ائتلاف و از همه مهمتر افرد ملکی هزاران نفر را به خاک و خون کشیده به یک باره خود را صاحب حداقل نصف قدرت در افغانستان ببیند، آنگاه فداکاری های نیروهای امنیتی و دفاعی و خون های پاک غیرنظامیان را قرار است چه کسی پاسخ دهد!

به هر صورت در شرایط کنونی به نظر می رسد باید از بین دو گزینه بد یکی را انتخاب کرد: خروج نیروهای امریکایی از افغانستان تا اول می سال جاری میلادی یا شریک ساختن طالبان در قدرت و نادیده گرفتن تمام دستاوردهایی که به سختی در طول بیست سال گذشته به دست آمده است. هردوی این گزینه بد است و به نفع منافع دولت و مردم افغانستان نیست و حتی امریکا را نیز در افکار عمومی جهانیان و افغانستانی ها یک بازنده جلوه می دهد. اکنون صحبت از برنده شدن یک گزینه سخت است و باید از بین دو چیز بد یکی را انتخاب کرد. به عبارت ساده باید گفت از بین بد و بدتر باید بد را انتخاب نمود.

منبع