اینجاست که نگاه عوامانه رسوایی به بار می‌آورد!

یکی از مشکلات همیشگی ما افغانستانی جماعت عوام زدگی، سطحی نگری و نگاه احساساتی به تمام مسائل است. ما مردم از عوام تا خواص، از عالم تا جاهل و از سیاستمدار تا خبرنگارمان به دنبال تحریک احساسات مردم خویشیم نه به دنبال آگاهی دادن به آن‌ها و نه درپی فهم پیچیدگی‌های امور مهم و سرنوشت‌ساز؛ لذا برای این کار یعنی تحریک احساسات همواره تلاش داریم که طبق میل عوام سخن بگوییم، طبق میل عوام سیاست ورزی کنیم و طبق میل عوام با کارکشته ترین دستگاه‌های دیپلماسی گفتگو نماییم تا چند صباحی روی موج سخنوری، خبرنگاری و سیاست ورزی بمانیم و نان ما سنگ نشود. اما این‌که بر سر دستگاه تبلیغاتی، خبرنگاری و دیپلماسی کشور چه می‌آید؟ برای هیچ کس در این کشور فلک زده مهم نبوده و نیست.

چگونگی مصاحبه‌ی نجفی زاده با دکتر ظریف یعنی وزیر امورخارجه ایران یکی از نمونه‌های بارز رویکرد عوامانه و سطحی نگری بود. ایشان در این مصاحبه که یک مصاحبه‌ای مهم بود و با کار آزموده‌ترین کنشگر دیپلماسی بین‌المللی گفتگو می‌کرد، بدترین رویکرد را داشت و نواقص ذیل را به نمایش گذاشت:

۱- نجفی زاده در این مصاحبه هیچ‌گاه طبق موازین روابط بین‌الملل و حقوق بین‌الملل با دکتر ظریف وارد گفتگو نشد. حال آن که یک گفتگوی تخصصی و چالشی اقتضا دارد که مجری و پرسشگر با توجه به تجربه کنشگر مصاحبه نماید و در عین ایجاد چالش، بهترین بهره را برای خود و کشورش ببرد. این ضعف و وضعیت نجفی زاده می‌رساند که وی یا تخصصی کافی ندارد و یا دستگاه دیپلماسی ایران را دست گرفته بود و با همان نگاهی که به سران کشورما داشت وارد شد که ضایع شد.

۲- نجفی زاده با پرسش‌های غیر مسلکی، باعث شد که ظریف از اول دستش را بخواند و بداند که وی به دنبال فهم پیچیدگی‌های منطقوی و بین‌المللی نیست بلکه درپی گرفتن یک مصاحبه‌ای عوامانه و با موضع خاص است. به همین خاطر بود که نجفی زاده به جای طرح مسئله سوریه و فاطمیون و نیز طرح مسئله طالبان و امثال آن در قالب قوانین شناخته شده بین‌المللی و حقوقی و در قالب پرسش‌های فنی، مثل فیس بوک نویسان همان پرسش‌های همیشگی و پیش پا افتاده را مطرح نمود و ظریف هم بسیار صریح و راحت از پسش برآمد. نجفی زاده در مورد طرح مسئله مهاجرین نیز همین خطای غیر مسلکی را تکرار نمود و در آن هم خبری از موازین بین‌المللی و حقوقی نبود و صرفا به چند پرسش همیشگی و آبکی بسنده شد.

۳- بدتر از همه این‌که نجفی زاده نتوانست بی‌طرفی خود را نشان بدهد یا به گونه‌ای پرسش‌ها را مطرح نمود که ایشان را غیرمستقل و تحریک شده نشان داد. این امر باعث شد که ظریف بالصراحه بگوید: این پرسش‌های شما مبتنی بر پیش فرض‌هایی است که دقیق و درست نیست و در عوض نجفی زاده هم نتواند رد نماید.

۴- یکی از مشکلات جدی دیگری نجفی زاده این بود که ایشان از اخلاق گفتگوهای رسمی و جدی فاصله گرفت و خیال نمود که جدی بودن مساوی با پریدن در وسط کلام مصاحبه شونده و قطع کلام وی است؛ در حالی که این رویکرد اگر در افغانستان خریداری دارد، در جغرافیای دیگر بد اخلاقی حرفوی محسوب می‌شود.

خلاصه باید بپذیریم که نگاه عوامانه در هر جا و برای هرکار و با هرکس درست نیست و گاهی رسوایی به بار می‌آورد.

محمد امین احسانی