ایجاد لابراتوار زعفران در هرات؛ طلای سرخ افغانستان پس از این هویت جهانی خواهد داشت

زعفران افغانستان از نگاه کیفیت مقام نخست را در سطح جهان دارد. سه سال می‌شود که این طلای سرخ افغانستان، به لحاظ کیفیت در سطح جهان مقام اول را می‌گیرد.

مرکز کشت، تولید و پروسس گیاه زعفران هرات در غرب افغانستان است. هم اکنون در این ولایت، حدود ۲۵۶۴ هکتار زمین، زعفران کشت می شود. هرات در حال حاضر سالانه قابلیت تولید ۶ تُن زعفران را دارد که بیشتر در ولسوالی‌های غوریان، پشتون زرغون، انجیل، گذره و زنده جان این ولایت کشت می‌شود.

زعفران افغانستان در بازار جهانی خریدار خوبی دارد، اما تا کنون به علت نبود لابراتوار تعیین کیفیت، سرتیفیکیت ایزو، برند ملی و تأییدی اداره نُرم و استندرد جهانی، به گونه قاچاق یا بنام کشورهای دیگر وارد بازار جهانی می‌شد.

نثار احمد عطایی باشنده ولسوالی پشتون زرغون ولایت هرات است. او از سال ۱۳۸۱ به کشت زعفران آغاز کرده و اکنون ۲۵ جریب زمین زعفران کشت شده دارد. آقای عطایی می‌گوید: «سود و مفاد زعفران برای دهقانان باعث شده که دیگر در ولسوالی آنان کوکنار کشت نشود.» عطایی به هشدار گفت، لابراتوار زعفران در بخش صادرات این گیاه خیلی کمک می‌کند.

نگرانی زعفران کاران و تاجران زعفران

سوء استفاده از نام زعفران افغانستان و موانع راه یابی مستقیم زعفران افغانستان به بازار جهانی از آدرس افغانستان، عمده ترین نگرانی زعفران کاران و تاجران این گیاه گران قیمت در هرات می باشد. ظاهرن قیمت زعفران در بازار داخلی نسبت به سال گذشته کاهش داشته است. قیمت هر کیلوی این گیاه در سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزار افغانی بود که امسال بین ۷۰ تا ۸۰ هزار می‌باشد.

آنطور که از اظهارات دست اندر کاران زعفران معلوم می شود، کشور همسایه ایران در قسمت پایین آوردن قیمت زعفران نیز کار خود را کرده است. نثار احمد عطایی دلیل کاهش قیمت زعفران را در واردات غیر قانونی زعفران ایران به افغانستان می‌داند.

او ادعا دارد که برخی از افراد در بین اجناس وارداتی، زعفران ایران را جاسازی و بگونه قاچاق وارد افغانستان می‌کنند که این زعفران یا بنام زعفران افغانستان به بیرون از کشور صادر می‌گردد و سبب صدمه دیدن زعفران افغانستان در بازارهای جهانی می شود، و یا هم در بازار داخلی خرید و فروش می‌شود که زمینه فروش زعفران افغانستان در داخل کشور را محدود می‌کند.

شکور ایثار یک تن دیگر از تاجران زعفران در هرات می گوید، قبل از تاسیس لابراتوار زعفران، هن‌گام خرید زعفران مشکل داشته است، زیرا هیچ نوع راهی وجود نداشت تا کیفیت و کمیت زعفران را مشخص کنند.

اهمیت لابراتوار زعفران

موجودیت لابراتوار زعفران که تازه در هرات تاسیس شده است می تواند بسیاری از نگرانی‌های کشاورزان و تاجران زعفران را کاهش دهد. سه هفته پیش هرات شاهد افتتاح لابراتوار زعفران به ارزش ۱۲ ملیون افغانی بود.

این لابراتوار، با بیش از ۴۰۰ دستگاه مجهز است و قادر به انجام بیش از ۳۰ نوع آزمایش روی گیاه زعفران می‌باشد که در سطح منطقه کم نظیر است.

آزمایش‌های انجام شده روی زعفران در این لابراتوار ازنگاه فیزیکی، ‌کمیاوی و مایکروبیولوژی می باشد. بیشترین کمک لابراتوار به فروشنده‌گان و خریداران زعفران در سطح ملی و بین المللی این است که از نگاه کیفیت (رنگ، بوی و طعم) آن را مشخص می‌کند. این دستگاه، همچنان انواع امراض یا آفت‌های که زعفران داشته باشد را نیز تشخیص می دهد.

نقش زعفران در اقتصاد خانواده

به اساس آمار ارائه شده از سوی اداره زراعت ولایت هرات، در این ولایت ۹ هزار فامیل مصروف کشت، تولید و پروسس زعفران اند که ۸۰ درصد کار توسط زنان انجام می شود. برخی‌ها به این باور اند که سطح خشونت و تنش‌های فامیلی در خانواده‌های که از طریق زعفران زندگی شان را به پیش می برند، کاهش چشم گیری داشته است.

علت آن نیز واضح است. رشد اقتصادی فامیل‌ها سبب می شود که خشونت های خانوادگی کمتر شود و یا کاملا از بین برود. بر اساس آمارها، بیشتر خشونت های خانوادگی به دلیل فقر اقتصادی به وجود می آید.

شفیقه خانم ۳۸ ساله ای است که از ۱۰ سال به این طرف زعفران کشت می‌کند. ابتدا کشت زعفران را از ۳۰ کیلو گرام پیاز زعفران شروع کرده و حالا سالانه ۵ جریب زمین را به تنهایی زعفران می‌کارد.

در هر جریب زمین ۶۰۰ کیلوگرام پیاز زعفران کشت می شود که در مدت ۵ سال حدود (۴.۵) چهارونیم کیلو زعفران و ۵۰۰۰ کیلو پیاز زعفران برداشت می‌شود. قیمت هر کیلو پیاز زعفران ۲۰۰ تا ۲۵۰ افغانی در بازار هرات است.

نقیبه بارکزی