آیا ناتو دچار مرگ مغزی شده است؟

در بهار سال ۲۰۲۰ اظهارنظر مکرون رئیس‌جمهور فرانسه مبنی بر اینکه «ناتو دچار مرگ مغزی شده است» با واکنش‌های بسیاری همراه بود. همزمان با این واکنش‌ها دبیرکل ناتو از گروهی از پژوهش‌گران خواست تا درباره آینده ناتو به بحث‌ و تبادل نظر بپردازند. نتیجه تحت عنوان «ناتو ۲۰۳۰: اتحادی برای دوره جدید» منتشر شد که موارد زیر خلاصه‌ای از آن ارزیابی‌ها است:

۱️. تهدید کلاسیک روسیه تقویت شده و چین نیز به تهدیدی سیستمی بدل شده است. تقویت نهادهای مشورتی ناتو و افزایش همکاری راهبردی با جاپان، کوریای جنوبی، نیوزلند، استرالیا و احتمالاً هند به‌ویژه در حوزه‌های اطلاعاتی و فناوری‌های نوین ضروری است.

۲️. گرچه ناتو اتحادی نظامی است ولی با توجه به تنوع و تکثر تهدیدات جدید مانند حملات سایبری، تغییرات آب‌وهوایی و شیوع بیماری‌های همه‌گیر مانند کرونا لازم است تدابیری برای اتخاذ اقدام‌های راهبردی برای مقابله با این تهدیدات و حفظ امنیت اعضای ناتو اندیشیده شود.

۳️.حفظ انسجام داخلی ناتو از طریق افزایش جلسات وزرای خارجه عضو، تنظیم معیارهایی برای جلوگیری از تخطی اعضا از اصول دموکراتیک و ایجاد مکانیسم‌های اجماع‌آفرین میان ناتو و اتحادیه اروپا مبتنی بر سرعت و کارآمدی، دیگر پیشنهاد اصلی این گزارش بوده است.

به نظر می‌رسد آینده ناتو میان دو گرایش حداقلی (محدودشدن به بازدارندگی و دفاع مشترک) و حداکثری (توسعه اقدامات ناتو به مسائل غیرنظامی) در نوسان است. این گزارش درصدد تقویت رویکرد دوم برآمده ولی تبعات اقتصادی کرونا که به توسعه نفوذ چین در اروپای شرقی انجامیده و هم‌چنین مشکلات درونی آمریکا که رهبری دو سوی اقیانوس اطلس را با ابهام مواجه ساخته است، از چالش‌های این رویکرد خواهد بود.

دکتر عبداللطیف نظری