آیا رقابت ژئوپلتیک میان پکن و واشنگتن تشدید می شود؟

چین یکی از بازیگران فعال در محیط بین الملل به شمار می رود؛ به همین دلیل آمریکا که قدرت گیری چین را مزاحم اهداف هژمونی طلبانه ی خود می پندارد، پس از روی کار آمدن ترامپ اقدام به رویارویی با چین در حوزه های مختلف کرد. از جمله ی این زمینه ها می توان به تحریم فن آوری آی تی چین و بخصوص شرکت هوآ وی از سوی آمریکا و جنگ های تعرفه ای آن با چین اشاره کرد. از سوی دیگر چین در راستای تلاش های فرامنطقه ای خود در ماه جدی ۱۳۹۸ به همراه ایران و روسیه در دریای عمان و اقیانوس هند یک رزمایش مشترک برگزار کرد.

چین امروزه در بسیاری از زمینه ها نظیر اقتصاد، صنایع وعرصه های نظامی تبدیل به رقیبی بالفعل برای غرب شده است و پیش بینی می شود که طی سال ها و دهه های آینده بتواند گوی سبقت را در بسیاری از زمینه ها از رقبای غربی خود برباید. یکی از حوزه های جدیدالورود چین در رقابت با دنیای غرب، حوزه ی فن آوری است؛ بنابراین آمریکا و غرب از ورود چین به این عرصه احساس خطر کرده اند و در حال تلاش برای ممانعت از پیش رفت جین در این عرصه هستند.

در کنار توان اقتصادی نگران کننده ی چین برای غرب، به نظر می رسد این کشور در دو بعد سیاسی و نظامی اقدامات خاص را انجام خواهد داد. اولا در بعد سیاسی، چین در سال جاری به همکاری های خود با کشورهای مخالف آمریکا نظیر ایران، روسیه و کوریای شمالی ادامه خواهد داد چرا که تحرکات کشورهای غربی در خصوص مسایل سین کیانگ، هنگ کنگ، تبت و تایوان موجب خشم مقامات پکن شده و دولت مردان چینی سعی می کنند از طریق همکاری با کشورهای مخالف آمریکا در مقابل غربی ها موازنه سازی کنند.

دوما در بعد نظامی ارتش چین به سمت مکانیزه شدن پیش خواهد رفت. هم چینین استفاده از فن آوری جدید نظامی و هوش مصنوعی در دستور کار پکن قرار خواهد گرفت؛ چرا که چین متعهد شده است که تا سال ۲۰۳۰ ارتش خود را هوشمند نماید. به موازات حضور آمریکا، چین نیز حضور نظامی خود را در اقیانوس آرام تقویت خواهد کرد. عملیاتی کردن سامانه ی موشکی فراصوت یکی دیگر از اقدامات پکن در حوزه ی نظامی خواهد بود.
خلاصه این که براساس برآوردها چین تا سال ۲۰۳۲ جای ایالات متحده ی آمریکا را در رتبه نخست قدرت های اقتصادی دنیا از لحاظ تولید ناخالص ملی خواهد گرفت و این امر برای آمریکا و هم پیمانان غربی آن به هیچ عنوان خوش آیند نیست. از این رو ایالات متحده تلاش می کند تا به هر طریق ممکن از این رخداد جلوگیری نماید. در این راستا می توان به جنگ تعرفه ای آمریکا علیه چین طی سه سال اخیر اشاره کرد.

علاوه بر رقابت های اقتصادی میان پکن و واشنگتن، رقابت های ژئوپلتیک نیز مشاهده پذیر است. حتی در شرایط کنونی که اصلی ترین چالش در محیط بین الملل شیوع ویروس کرونا می باشد، اما رقابت های ژئوپلتیک میان چین و آمریکا متوقف نشده است. به عنوان نمونه آمریکا اخیرا با انعقاد پیمان تایوان خود را ملزم به تقویت موقعیت بین المللی دولت تایوان کرده و چین در واکنش به این معاهده در حال برگزاری رزمایش های نظامی بزرگ در مجاورت تایوان است.

بنابراین وجود چنین مسایلی باعث شده که جو بدبینی شدیدی میان آمریکا و چین پدید آید و هریک دیگری را مقصر به وجود آمدن این وضعیت قلمداد کنند و به صورت مداوم در حال لفاظی های دیپلماتیک علیه یکدیگر باشند. به این ترتیب در کنار رقابت های اقتصادی و ژئوپلتیک، فضای عدم اعتماد سیاسی متقابل سبب شده است که حتی در شرایطی که ویروس کرونا محیط بین المللی را با بحران مواجه ساخته است، زمینه های همکاری میان طرفین از بین برود.

از نظر پکن، دولت آمریکا با اقدامات تحریک آمیز و لفاظی های خود طی روزهای اخیر نه تنها زمینه ی همکاری را از بین برده بلکه باردیگر نشان داده که یک بازیگر غیر مسئوول و غیر پاسخگو نسبت به بحران های جهانی است.

دکتر عبدالطیف نظری