گزارش جدید سازمان جهانی صحت از وضعیت بازگشت‌کنندگان افغانستان

سازمان جهانی صحت (WHO) جزئیات تازه‌ای از وضعیت صحی بازگشت‌کنندگان افغانستان در فاصلهٔ ۱۶ تا ۳۰ سپتمبر ۲۰۲۵ منتشر کرده است. براساس این گزارش، بیش از ۷۳ هزار تن از مهاجران افغانستانی در این بازه زمانی از ایران و پاکستان وارد کشور شده‌اند، در حالی که پاسخ‌دهی صحی به آنان با چالش‌های مختلف مواجه شده است.

از مجموع ۷۳٬۵۶۰ بازگشت‌کننده، بیش از ۶۰ درصد از ایران و ۴۰ درصد از پاکستان از طریق پنج گذرگاه رسمی وارد افغانستان شدند. پرترددترین نقطهٔ ورود، گذرگاه اسلام‌قلعه در هرات بوده که نزدیک به نیمی از بازگشت‌ها را به خود اختصاص داده است. در حالی‌که گذرگاه بهرامچه در نیمروز کم‌ترین تعداد را ثبت کرده است. این آمار کاهش ۳۵ درصدی را نسبت به دو هفتهٔ پیش نشان می‌دهد.

در پاسخ به این موج بازگشت، در شرق افغانستان به ویژه ننگرهار و گذرگاه تورخم، ۹ مرکز صحی فعال شده‌اند. بیش از ۲٬۰۰۰ مشاورهٔ سرپایی ثبت شده و بیماری‌هایی چون عفونت‌های تنفسی، اسهال، سوءتغذیه، فشار خون و بیماری‌های غیرساری گزارش شده‌اند. همچنین، بیمارستان تروما تورخم شاهد بیش از ۴٬۲۰۰ مراجعه و ۱۸۸ بستری بوده است.

در غرب کشور، کمیسیون مشترک میان WHO و وزارت صحت عامه در اسلام‌قلعه جلساتی برای تقویت هماهنگی برگزار کرده است. طی این مدت، نزدیک به ۳٬۰۰۰ مشاورهٔ صحی، ۴۵۰ مورد درمان تروما و بیش از ۲۷ هزار کودک واکسین شده‌اند. مسایل مهم مورد بحث شامل آمادگی برای زمستان، پیشگیری از سوءاستفاده جنسی و مبارزه با پولیو بوده‌اند.

در جنوب (سپین‌بولدک، میلک و بهرامچه)، هشت مرکز صحی فعال بوده و بیش از ۱۳٬۹۲۶ مشاوره انجام شده است. از میان بیماری‌های شایع، عفونت‌های تنفسی، اسهال و جراحات جسمی گزارش شده‌اند. تیم‌های واکسیناتور در این منطقه بیش از ۳۳ هزار کودک را علیه پولیو واکسین کرده‌اند.

شمال‌شرق کشور با حضور مراکز صحی در بدخشان، تخار، کندز و بغلان، پوشش مشاورهٔ صحی برای بیش از ۱۲٬۷۰۰ نفر را فراهم ساخته است. همچنان چندین کودک در گذرگاه شیرخان بندر مورد واکسیناسیون قرار گرفته‌اند.

در جنوب‌شرق (خوست و گذرگاه غلام‌خان)، واکسیناتورهای آموزش‌دیده نزدیک به ۱٬۰۰۰ تن را واکسین کرده‌اند. هدف اولیهٔ این اقدامات جلوگیری از شیوع فلج اطفال در مسیرهای رفت‌وآمد مهاجران عنوان شده است.

فرآیند نظارت و بررسی صحی بر بازگشت‌کنندگان نیز انجام شده و در سه منطقهٔ غرب، شرق و جنوب، بیش از ۳۲ هزار تن مورد بررسی قرار گرفته‌اند. از میان آن‌ها، حدود ۷۰۰ مورد مشکوک شناسایی شده که شامل COVID-19، اسهال، و عفونت‌های تنفسی می‌شود.

گزارش تأکید می‌کند که نبود منابع مالی پایدار، کمبود تسهیلات قرنطینه و افزایش نیاز به خدمات حمایت روانی در گذرگاه‌های مرزی، از مهم‌ترین شکاف‌ها در پاسخ صحی به بازگشت‌کنندگان است. سازمان جهانی صحت خواستار گسترش خدمات صحی و تقویت هماهنگی نهادها برای مقابله با این بحران شده است.

این گزارش در حالی نشر می‌شود که اداره طالبان به دلیل بی‌توجهی نظام‌مند به سلامت مردم و کاهش حمایت از نهادهای بشردوستانه، زمینهٔ بحران‌های صحی گسترده‌تری را فراهم کرده است. عدم پاسخ‌گویی شفاف، مدیریت ناکارا و محدودیت‌های وضع‌شده بر فعالیت سازمان‌های بین‌المللی، توانایی کمک‌رسانی مؤثر را به شدت کاهش داده است.