از مدیریت طالبان تا پذیرش طالبان

زلمی خلیلزاد، که بسیاری او را «نماینده طالبان در واشنگتن» می‌دانند، در سفر اخیر آدام بولر، نماینده ویژه آمریکا برای افغانستان، به کابل او را همراهی می‌کند.

نقش خلیلزاد در شکل‌دهی به سیاست‌های ایالات متحده نسبت به افغانستان همچنان پررنگ است. در جریان این سفر، هیأت آمریکایی با امیرخان متقی و همچنین با ملابرادر دیدار کرده‌اند. اهمیت دیدار با ملابرادر از آن جهت بیشتر است که جهت‌گیری آمریکا در قبال تحولات درونی طالبان را آشکار می‌سازد.

ملابرادر، که به کنایه «دانش‌آموخته دانشگاه گوانتانامو» خوانده می‌شود، در روند تحویل‌دهی افغانستان به طالبان نقشی کلیدی داشت. به نظر می‌رسد واشنگتن همچنان او را به‌عنوان یک چهره محوری در معادلات طالبان مورد توجه قرار می‌دهد.

در سوی دیگر، شبکه حقانی نماینده طالبان مشرقی است. گرچه این جریان روابط خوبی با آمریکا دارد، اما معمولاً تعاملات خود را از طریق واسطه‌هایی مانند پاکستان و امارات متحده عربی پیش می‌برد. امتیاز ملابرادر به عنوان رهبر طالبان جنوب، ارتباط مستقیم با واشنگتن است.

با این حال، بزرگ‌ترین مانع در مسیر ملابرادر، وجود یک رقیب نیرومند در میان طالبان لوی قندهار است. ملا هبت‌الله، با اینکه در میان قبایل جنوبی نفوذ چندانی ندارد، اما به‌عنوان رهبر طالبان «سلاح فتوا» را در اختیار دارد و تمام فرماندهان طالبان، از جمله ملابرادر و حقانی، در بیعت او هستند. هبت‌الله با محدود کردن دسترسی به خود و استفاده هوشمندانه از مشروعیت دینی، قدرتش را گسترش می‌دهد.

اگر ملابرادر بتواند بر این ابزار قدرتمند هبت‌الله غلبه کند، بی‌تردید به اثرگذارترین چهره تحولات آینده طالبان بدل خواهد شد.

در همین سفر، طالبان خواهان عادی‌سازی روابط با آمریکا شدند و آدام بولر نیز تأکید کرد که ایالات متحده برای «حق انتخاب ملت‌ها» احترام قائل است.

پیامدهای احتمالی این دو نکته کلیدی در قدم اول عادی‌سازی روابط طالبان و آمریکاست.
در قدم دوم، تأکید آمریکا بر حق انتخاب ملت‌ها با اینکه در ظاهر حاوی احترام به استقلال کشورهاست، اما در عمل می‌تواند به معنای پذیرش «طالبان به‌عنوان انتخاب سیاسی افغانستان» از سوی آمریکا باشد.

معنای واضح تر جمله فوق این است که آمریکا، انتخاب خود را انتخاب مردم افغانستان معرفی می‌کند.

در مجموع، این سفر و مواضع مطرح‌شده می‌تواند نشانه‌ای از تغییر تدریجی سیاست واشنگتن از «مدیریت طالبان» به سمت «پذیرش طالبان» باشد.