سیگنال تهران به کابل

همانطور که وزارت خارجه ایران توضیح داده است، اظهار آمادگی آقای پزشکیان برای سفر به افغانستان، بیش از آنکه اطلاع دادن از یک سفر قریب‌الوقوع باشد، دادن یک سیگنال به طالبان است.

رییس جمهور ایران، در سخنان خود، پس از آنکه از لزوم تکریم مهاجرین افغانستانی در پروسه اخراج آنها سخن گفته، اضافه کرده است: «در صورت تحقق تمهیدات متناسب و ترتیبات لازم آماده سفر به این کشور برای گشودن صفحه‌ای جدید در تاریخ روابط فیمابین هستم.»

به احتمال زیاد، مقصود آقای پزشکیان از تحقق تمهیدات، تحقق تحویل سهم حقابه ایران از رودخانه هیرمند است. هرچند که نگرانی های امنیتی و به ویژه امنیت مرزی با افغانستان هم همیشه دغدغه ایران بوده است.

اینطور به نظر می‌رسد که سخن آقای پزشکیان به این معناست که اگر طالبان، نسبت به برخی از مطالبات ایران تمکین داشته باشند، شخص آقای رییس جمهور آمادگی دارد سفری به کابل داشته باشد که معنای آن، در حقیقت رسمیت دادن به اداره طالبان است.

در دوران حکومت پیشین، حداقل نیمی از حاکمیت و قدرت در همسویی با ایران بود و مابقی، همسو با غرب و آمریکا.

اما به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، سطح نقش آفرینی ایران تا جایی پایین آمده که در بدل مطالبات دم دستی و سطح پایینی همچون همکاری‌های محدود طالبان در حوزه آب، یا تعهد طالبان مبنی بر نقش نگرفتن در تهدید های امنیتی، حاضر است امتیازی به طالبان بدهد که هیچ کشور دیگری جز روسیه، تا کنون حتی به آن فکر هم نکرده است.

معروف است که دنیای سیاست، دنیای بده و بستان است. سیاستمداران ایرانی هم حتما سود و ضررهای خود را در نحوه تعامل با طالبان لحاظ می‌کنند، اما تجربه چهار سال تعامل یکطرفه ایران با طالبان نشان داده که این گروه، پس از گذشتن خرشان از پل، به هیچ تعهدی پایبند نیست.

ایران در چهار سال گذشته، کم به طالبان امتیاز نداده است، اما همه آن امتیازها، کمترین آورده ای برای ایران نداشته است.

به نظر من، مهمترین دلیل عدم کامیابی ایران در افغانستان، عبور از مردم افغانستان و دل بستن به اداره ای است که مشروعیت داخلی هم ندارد چه رسد به مشروعیت بین المللی.

اگر سیاستمداران ایرانی، طرف مردم افغانستان می ایستادند، با قدرت همین مردم، حقابه را به عنوان کمترین دستاوردشان محقق می‌کردند.

سفر احتمالی آقای پزشکیان به کابل، در شرایط فعلی و به ویژه پس از چند موج مهاجر ستیزی سازمان یافته در ماه‌های اخیر و نابسامانی‌های فراوان در روند اخراج مهاجرین، بر فاصله میان ملت افغانستان با ایران خواهد افزود.

قطعا اگر مردم افغانستان با ایران همراه نباشند، طالبان به عنوان طرف قرارداد آمریکا در منطقه، هیچ امتیاز قابل توجهی در میدان عمل به ایران نخواهد داد حتی اگر بر زبان، وعده های چرب و شیرین به تهران بدهند.

سید احمد موسوی مبلغ