استفاده طالبان از اینفلوئنسرهای غربی برای بازسازی چهره خشن خود در افکار عمومی

نشریه آلمانی «اشپیگل» در تازه‌ترین گزارش خود به نقشی پرداخته است که اینفلوئنسرهای غربی در افغانستان ایفا می‌کنند. بر اساس این گزارش، طالبان با اجازه دادن به دنبال‌کنندگان شبکه‌های اجتماعی برای سفر به افغانستان و تولید محتوای به ظاهر خوشایند و دوستانه، به دنبال ترسیم چهره‌ای متفاوت و مثبت از خود در چشم جهانیان هستند.

از سوی دیگر، زنان و دختران افغانستان همچنان با محدودیت‌های شدید روبه‌رو هستند و حتی از حق تحصیل محروم مانده‌اند. این تضاد آشکار میان آزادی‌های ظاهری که برای اینفلوئنسرها فراهم شده و محرومیت‌های گسترده زنان بومی، نقطه تاکید اصلی گزارش است.

از زمان بازگشت طالبان به قدرت، بسیاری از خبرنگاران و فعالان حقوق بشر اجازه ورود به افغانستان نیافته‌اند، اما چندین شخصیت مطرح در شبکه‌های اجتماعی مانند تیک‌تاک و یوتیوب با تصویب رسمی طالبان به کشور رفت‌وآمد دارند و با انتشار ویدیوهایی پر زرق و برق، تصویری سنت‌گرا، اما مطلوب از افغانستان طالبان‌زده ارائه می‌دهند.

یکی از نمونه‌های ذکر شده در گزارش، دختری آلمانی به نام «لوئیزا» است که پس از سفر به افغانستان به سرعت در فضای مجازی شهرت یافت. او ویدیوهایی از رقص با مردم محلی و تعامل با جنگجویان طالبان منتشر کرده است؛ صفحه تیک‌تاک او تنها پس از بازگشت از افغانستان ایجاد شده و حالا صدها هزار دنبال‌کننده دارد.

گزارش همچنین به ویدیوهای چند اینفلوئنسر دیگر اشاره می‌کند؛ از جمله بلاگری بریتانیایی که با گرمی از میزبانی طالبان در میدان هوایی کابل روایت می‌کند و در بازارهای محلی به پوشش لباس سنتی می‌پردازد. یا بلاگر آمریکایی که در یکی از لوکس‌ترین رستوران‌های کابل غذا می‌خورد در حالی که بخش چشمگیری از جمعیت افغانستان با بحران شدید فقر و گرسنگی روبرو است و کمک‌های بین‌المللی کاهش یافته است.

اشپیگل در تحلیل خود این کارزار تصویری را از نوعی «گردشگری فاجعه» توصیف می‌کند که تلاش دارد واقعیت سرکوب و نقض گسترده حقوق بشر در افغانستان تحت حاکمیت طالبان را مخفی نگه دارد. مین جواد، نویسنده آلمانی-افغانستانی، این روند را یادآور روایت‌های استعماری از شرق دانسته و تأکید می‌کند که اینفلوئنسرها به قصد یا ناخواسته، تصویر طالبان را به عنوان میزبانانی سنت‌گرا و محترم ارائه می‌کنند، در حالی که واقعیت متفاوت و سرکوبگر است.

گزارش همچنین انعکاس‌دهنده خشم و انتقاد گسترده افغان‌های مهاجر است که واکنش‌های تند اجتماعی به ویدیوهای این افراد نشان داده‌اند. بسیاری اینفلوئنسرها را متهم به همکاری در تبلیغات طالبان کرده‌اند. یکی از کاربران با اشاره به ممنوعیت تحصیل خواهرانش توسط طالبان گفته است: «تو با طالبان می‌رقصی در حالی که خواهرانم از رفتن به دانشگاه محرومند.»

از زمان تسلط طالبان، زنان از حضور در آموزش عالی، ادارت دولتی، رسانه‌ها و سایر فضای عمومی حذف شده‌اند و حقوق اساسی آنان به طور گسترده نقض می‌شود. خبرنگاران نیز یا مجبور به ترک کشور شده‌اند یا فعالیت‌شان به دلیل محدودیت‌ها با سکوت و در خفا همراه است.

اشپیگل به نقل از برخی اینفلوئنسرها می‌نویسد که انگیزه‌شان سیاسی نیست و فقط می‌خواهند چهره‌ای متفاوت از افغانستان نشان دهند، اما در واقع این موضوع به نفع طالبان است که در مدیریت روایت‌های جهانی موفق شده‌اند وجهه‌ای آرام و بدون تهدید برای خود بسازند.

برخی از این ویدیوها با همراهی اجباری نیروهای طالبان و تحت نظارت مستقیم آنان ساخته شده‌اند. در شرایطی که رسانه‌های مستقل و خبرنگاران حرفه‌ای در افغانستان حضور ندارند، اینفلوئنسرها به ابزاری جدید برای طالبان تبدیل شده‌اند تا چهره خود را در سطح بین‌المللی بازسازی کنند.