افزایش نگرانی روسیه از گسترش تهدید داعش خراسان در منطقه

یوریشیا ریویو در گزارشی تازه نوشته است که مقام‌های روسی با افزایش تحرکات داعش شاخه خراسان در افغانستان، نسبت به سرایت تهدیدات تروریستی به آسیای مرکزی هشدار داده‌اند. بر بنیاد این گزارش، کرملین افغانستان را دروازه حساس میان آسیای جنوبی و مرکزی می‌داند و هرگونه بی‌ثباتی در این کشور را تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی خود تلقی می‌کند.

پس از خروج نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۲۱ و تسلط اداره طالبان بر کابل، مسکو تلاش کرده مسیر تعاملات خود با این اداره را گسترش دهد. در ادامه همین روند، دیوان عالی روسیه در ۱۷ اپریل ۲۰۲۵ نام طالبان را از فهرست سازمان‌های تروریستی حذف کرد؛ اقدامی که در چارچوب سیاست تازه روسیه برای گفت‌وگوی مستقیم با طالبان و مدیریت تهدیدات منطقه‌ای تعبیر شده است.

اما حمله خونین مارچ ۲۰۲۴ بر سالن کنسرت «کراکوس» در مسکو که مسوولیت آن را داعش خراسان پذیرفت، بار دیگر نشان داد که تهدید این گروه همچنان پابرجاست. این همان شبکه‌ای است که در اگست ۲۰۲۱ در دروازه «آبی» میدان هوایی کابل دست به انفجار مرگبار زد و تلفات سنگینی برجا گذاشت.

در گزارش آمده است که روسیه بیم دارد گروه‌های افراطی با استفاده از مرزهای باز آسیای مرکزی، دامنه بی‌ثباتی را به کشورهای شمال افغانستان بکشانند؛ مسأله‌ای که می‌تواند امنیت داخلی روسیه را به شکل جدی متأثر سازد. واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل، در نشست شورای امنیت در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۵ هشدار داده که خطر سرریز فعالیت‌های تروریستی «کاملاً واقعی» است و داعش همچنان از منابع بیرونی تمویل می‌شود و جنگجویانی با تجربه حضور در خاورمیانه را در صفوف خود حفظ کرده است.

در حالی که اداره طالبان این نگرانی‌ها را رد کرده و ادعا می‌کند اجازه نمی‌دهد از خاک افغانستان علیه هیچ کشور دیگر استفاده شود، اما گزارش‌های متعدد – به نقل از این رسانه – نشان می‌دهد طالبان در اجرای تعهدات امنیتی ناکام مانده‌اند و حتی از گروه‌هایی مانند تحریک طالبان پاکستان حمایت داشته‌اند؛ گروهی که بارها مسئولیت حملات در پاکستان را بر عهده گرفته است.

سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه، در نشست اخیر جامعه کشورهای مستقل در مسکو گفته است خطر ورود جنگجویان افراطی از مسیر افغانستان هنوز جدی است و همکاری نزدیک منطقه‌ای برای مهار آن ضرورت دارد. همچنان آنا اوستینیِوا، معاون نماینده روسیه در سازمان ملل، تأکید کرده که اقدامات ضدتروریزم اداره طالبان ناکافی است و افزایش حضور داعش خراسان پیامدهای سنگین برای منطقه خواهد داشت.

یوریشیا ریویو در جمع‌بندی می‌نویسد که هرچند مسکو به تعامل تاکتیکی با اداره طالبان ادامه می‌دهد، اما نبود سازوکار قابل اعتماد برای همکاری ضدتروریزم می‌تواند زمینه گسترش سریع داعش خراسان در آسیای مرکزی و فراتر از آن را فراهم سازد. این رسانه تأکید دارد که وضعیت کنونی نیازمند رویکردی هماهنگ در سطح بین‌المللی است؛ رویکردی که فشار دیپلماتیک، همکاری اطلاعاتی و تقویت مدیریت مرزی را با هم ترکیب کند تا از تبدیل‌شدن افغانستان به پایگاه شبکه‌های تروریستی جهانی جلوگیری شود.