مرکز آموزشی اشتوری در نورستان به احیای محیط زیست محلی کمک می‌کند

در ولایت کوهستانی نورستان در شمال‌شرق افغانستان، مرکز آموزشی اشتوی در ولسوالی پارون به مرکزی برای آموزش‌های محیط زیستی و احیای اکوسیستم‌ها مبدل شده است. این محل با حمایت سازمان خوراک و زراعت ملل متحد (FAO) و تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) از سال ۲۰۲۱ به این‌سو فعالیت دارد و هدف آن بازسازی و حفاظت از منابع طبیعی منطقه به‌کمک آموزش‌های جامعه‌محور است.

سایت آموزشی به مساحت ۲۰ هکتار در قریه اشتوی ایجاد شده‌است؛ منطقه‌ای که از یک‌سو در معرض تهدید شدید تخریب قرار دارد و از سوی دیگر ظرفیت بالقوه‌ای برای احیای سرزمین از طریق راه‌کارهای سازگار با اقلیم دارا است. مطابق به روش‌های طبیعت‌محور، باشند‌گان محل در این مرکز می‌آموزند چگونه از آب‌ ذوب‌شده یخ‌ها بند ساخته و در ماه‌های خشک استفاده نمایند، چگونه آب را با استفاده از کانال‌های جاذبه‌ای به زمین‌های خشک انتقال دهند، درخت‌های بومی مانند جلغوزه و دیودار بکارند، نهالستان‌ها ایجاد کنند و چراگاه‌ها را از نو بذرپاشی نمایند.

به گفتۀ یحیی فیضی، یکی از داوطلبان محلی، «این تنها یک قطعه‌ی نمایشی نیست؛ اینجا جایی‌ است که مردم با هم یاد می‌گیرند و خود مسوول بازسازی زمین‌شان می‌شوند.» در حال حاضر، ساخت بند آب منظم‌شده و حدود ۱۳ هزار نهال غرس گردیده‌است. همچنان، نشانه‌های مثبت از بازگشت تنوع زیستی در ساحه به‌چشم می‌خورد. بیش از ۸۰۰ تن از باشنده‌گان، به‌ویژه زنان و جوانان، در برنامه‌های آموزشی اشتراک کرده‌اند. این ابتکار تغییرات ملموسی در نگرش دهقانان و مالداران نیز ایجاد کرده، به‌طوری‌که حالا بسیاری با تشویق همسایه‌های‌شان به محل می‌آیند تا از نتایج راه‌اندازی پروژه باخبر شوند.

محسن، یکی از بزرگان قریه و رییس اتحادیه مدیریت چراگاه‌های اشتوی، می‌گوید: «ما فراموش کرده بودیم چگونه با جنگل زندگی کنیم. این محل ما را دوباره به حافظین منابع طبیعی مبدل کرد.»

این سایت بخشی از پروژه گسترده‌تر FAO-GEF در سراسر نورستان است که تا سال ۲۰۲۷ ادامه خواهد داشت. تا اکنون ۱۰ بند آب ساخته شده، نزدیک به ۲۰۰ هزار درخت بومی در بیش از ۱۲۰۰ هکتار زمین غرس گردیده و تدابیر محافظت از خاک و نشانی‌گذاری ساحات تطبیق شده‌است.

در شرایطی‌که اداره طالبان در رسیدگی به محیط زیست و منابع طبیعی ناکام بوده و هیچ برنامه جامعی برای حفاظت و احیای جنگل‌ها و چراگاه‌ها ندارد، چنین پروژه‌های جامعه‌محور می‌تواند الگویی برای توسعه پایدار و صیانت از طبیعت در افغانستان باشد. نگهداشت سواحل کوهستانی و تقویت دانش محلی برای نسل‌های آینده به‌ویژه در مناطقی چون نورستان – که تنوع زیستی کشور در آن به‌شدت آسیب دیده – اهمیتی حیاتی دارد.