هشدار مقامات ایرانی درباره کاهش بی‌سابقه آب در سد دوستی مشهد

ذخایر آبی سد دوستی، منبع اصلی تأمین آب شرب شهر مشهد، به پایین‌ترین سطح خود در بیست سال گذشته رسیده است؛ امری که زنگ خطر بحران‌ بزرگ آبی در این کلان‌شهر را به صدا درآورده است.

نصرالله پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس ایران، روز دوشنبه ۲۶ عقرب در گفتگو با رسانه‌های داخلی ایران اعلام کرد که میزان ذخیره فعلی سد دوستی به حدود ۳۴ میلیون متر مکعب کاهش یافته و اکنون کمتر از سه درصد ظرفیت طراحی‌شده آن آب دارد. او تأکید کرده است که این وضعیت در صورت عدم اقدام فوری، مشهد را حتی در فصل زمستان با کمبود شدید آب روبرو خواهد ساخت.

بر اساس اظهارات این مقام ایرانی، میزان بارندگی در استان خراسان رضوی در سال آبی جاری تنها ۱۵۲ میلی‌متر بوده و نسبت به دوره‌های آماری پیشین، کاهش ۳۸ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین سایر سدهای نزدیک مشهد از جمله طرق، کارده و ارداک نیز در وضعیت بحرانی قرار دارند و مجموع ذخایر چهار سد اصلی این شهر از ۴۰ میلیون متر مکعب فراتر نمی‌رود، در حالی که ظرفیت طراحی آنان بیش از یک میلیارد و ۲۹۰ میلیون متر مکعب بوده است.

پژمانفر خواستار رهاسازی دست‌کم ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب از سدهای بالادست در مسیر دریای هریرود به سمت سد دوستی شده است. او همچنین از دولت ایران درخواست کرده تا مبلغ ۴۵ هزار میلیارد ریال از محل بودجه اضطراری اختصاص دهد تا پروژه‌های فوری تأمین آب مشهد آغاز شود.

این درخواست‌ها در حالی مطرح می‌شود که منابع محلی در ولایت هرات گزارش داده‌اند که حدود دو هفته پیش بخشی از آب سد سلما به سمت پایین‌دست رها شده است؛ اقدامی که ممکن است در تقویت جریان هریرود و کاهش فشار کم‌آبی سد دوستی نقش ایفا کند.

با این حال، کارشناسان داخلی ایران تصریح کرده‌اند که بحران آب مشهد تنها یک معضل فنی یا اقلیمی نیست، بلکه به چالشی دیپلماتیک نیز تبدیل شده است. آنان تأکید دارند که حل بلندمدت این بحران نیازمند تعامل و همکاری پایدار با افغانستان در مدیریت منابع مشترک آبی چون هریرود است.

در این میان، اداره طالبان که کنترول سد سلما را در اختیار دارد، تا کنون موضع رسمی و شفافی در قبال حقابه ایران از حوزه هریرود اتخاذ نکرده است. سکوت و بی‌توجهی اداره طالبان نسبت به پیمان‌های دوجانبه آبی باعث شده تا بحران‌هایی مانند وضعیت فعلی سد دوستی عمق بیشتری یابد و مردم در دو سوی مرز، به ویژه ساکنان ولایت هرات و استان خراسان رضوی، با وضعیت نگران‌کننده‌تری روبرو شوند.