طالبان سنگ مزار خلیل‌الله خلیلی را بازگرداندند

در پی انتشار خبرهایی مبنی بر تخریب مزار خلیل‌الله خلیلی، شاعر و اندیشمند برجسته زبان فارسی، منابع از پوهنتون کابل گزارش دادند که طالبان شامگاه شنبه سنگ مزار او را به محل اصلی بازگردانده و محوطه اطراف آن را از توده‌های درختان قطع‌شده پاکسازی کرده‌اند.

به‌گفته این منابع، کارمندان پوهنتون کابل در ساعات شب عملیات پاک‌کاری را در ساحه مزار آغاز کرده‌اند. پیشتر، کارهایی با استفاده از تراکتور در این محل انجام شده بود که نگرانی دانشجویان و کاربران شبکه‌های اجتماعی را برانگیخت؛ این نگرانی زمانی اوج گرفت که روز شنبه دانشجویان متوجه شدند سنگ مزار خلیلی در جایش نیست.

اداره طالبان محل آرامگاه خلیل‌الله خلیلی را به گدام درختان بریده‌شده بدل کرده بود. در پی بالا گرفتن اعتراضات، حمدالله فطرت، معاون سخنگوی طالبان، روز یک‌شنبه یادداشتی را در شبکه اجتماعی اکس نشر کرد و مدعی شد که مزار استاد «ویران نشده» و صرفاً «پاک‌کاری» صورت گرفته است. همین‌گونه صفحات مرتبط با طالبان اعلام کرده‌اند که وزارت تحصیلات عالی این اداره قصد دارد در محل مورد نظر پارکی احداث کند.

در واکنش به این رویداد، نصیراحمد فایق، نماینده دایمی افغانستان در سازمان ملل، اقدام طالبان را به‌شدت محکوم کرده و آن را بخشی از پروژه‌ای برای از بین بردن حافظه جمعی و نمادهای فرهنگی کشور توصیف کرده است. او روز یک‌شنبه، ۴ عقرب، در پیامی در اکس نوشته است: «استاد خلیلی از ستاره‌گان درخشان شعر و ادب پارسی و صدای مظلومیت و آزادی بود».

بر بنیاد اظهارات فایق، تخریب این آرامگاه اقدامی تصادفی نبوده، بلکه نشانه‌‌ای آشکار از تلاش اداره طالبان برای محو بنیادهای فکری، فرهنگی و تاریخی مردم افغانستان است. او تأکید کرد که از تخریب مجسمه‌های بودا در بامیان تا حمله به میراث معاصر، طالبان بارها نشان داده‌اند که در برابر ارزش‌های ملی و فرهنگی ایستاده‌اند.

واکنش‌ شخصیت‌های فرهنگی و نهادهای مدنی نیز نشان می‌دهد که خشم عمومی نسبت به چنین اقدامات نه تنها از یاد نخواهد رفت، بلکه انگیزه‌ای برای دفاع پررنگ‌تر از هویت فرهنگی و تاریخی افغانستان خواهد بود.

خلیل‌الله خلیلی، شاعر، مورخ و نویسنده سرشناس افغانستان، در سال ۱۳۶۶ خورشیدی در اسلام‌آباد پاکستان درگذشت. بر اساس وصیت شخصی‌اش، انتظار می‌رفت که پیکرش در خاک وطن به‌خاک سپرده شود. حکومت پیشین افغانستان در سال ۱۳۹۱ به رهبری حامد کرزی تصمیم گرفت پیکر او را از پیشاور به پوهنتون کابل منتقل کند؛ جایی‌که نزدیک آرامگاه سید جمال‌الدین افغان موقعیت دارد.

آرامگاه استاد خلیلی از نخستین بناهای فرهنگی در کابل پس از سال‌ها وضعیت پرآشوب بود و به‌عنوان نمادی از هویت فرهنگی افغانستان شناخته می‌شود. خلیلی در کنار آثار جاودانه ادبی‌اش، همواره صدای عدالت‌خواهی، میهن‌دوستی و آگاهی برای مردم افغانستان به‌شمار می‌رفت.