افت سطح آب زیرزمینی کابل تا ۴۰ متر؛ وابستگی گسترده به شرکت‌های خصوصی

نتایج یک نظرسنجی تازه درباره دسترسی باشنده‌گان شهر کابل به آب آشامیدنی نشان می‌دهد که بحران آب در پایتخت ابعاد نگران‌کننده‌ای یافته و در برخی ساحات، سطح آب زیرزمینی تا ۴۰ متر پایین رفته است. بر بنیاد این نظر سنجی، بیش از نیمی از خانواده‌ها ناچار اند آب مورد نیاز خود را از شرکت‌های خصوصی خریداری کنند، در حالی که دسترسی به منابع دولتی بسیار محدود گزارش شده است.

این نظرسنجی از سوی نهاد رسانه‌ای سلام افغانستان و رادیو سلام‌وطندار، زیر عنوان «دسترسی باشنده‌گان شهر کابل به آب آشامیدنی» انجام شده و بر اساس آن، حدود ۵۷ درصد اشتراک‌کننده‌گان گفته‌اند آب نوشیدنی را از شرکت‌های خصوصی تهیه می‌کنند، در حالی که تنها ۱۰.۵ درصد به آب دولتی دسترسی دارند. همچنین ۶۰ درصد پاسخ‌دهنده‌گان کیفیت آب شرکت‌های خصوصی را نیز نامناسب دانسته‌اند.

این نظرسنجی طی دو ماه، به‌گونه میدانی در ۲۰ ناحیه شهر کابل و با اشتراک ۱۸۰۰ تن، شامل نزدیک به پنج درصد زنان، انجام شده است. بیشتر اشتراک‌کننده‌گان در خانه‌های دارای حویلی زندگی می‌کنند. هدف اصلی این بررسی، سنجش میزان دسترسی پایدار به آب آشامیدنی، ارزیابی هزینه‌های خانوار برای تأمین آب و بررسی پیوند این هزینه‌ها با عواید اقتصادی خانواده‌ها عنوان شده است.

محمدنصیر کشاورز، خبرنگار سلام‌وطندار که یافته‌های این نظرسنجی را ارائه کرده، گفته است بخش بزرگی از عواید خانواده‌ها در کابل، نزدیک به نیمی از آن، صرف تأمین آب آشامیدنی می‌شود؛ موضوعی که نشان می‌دهد بحران آب تنها یک چالش محیط‌زیستی نیست، بلکه فشار مستقیم و سنگینی بر معیشت خانواده‌ها وارد کرده است.

بر اساس یافته‌ها، ۶۲.۲ درصد اشتراک‌کننده‌گان گفته‌اند در ساحات محل زندگی‌شان سطح آب تا ۴۰ متر پایین رفته و حدود ۷۲ درصد نیز تأکید کرده‌اند که اداره طالبان نظارت مؤثری بر شرکت‌های خصوصی فروش آب ندارد. این نبود نظارت، زمینه بهره‌برداری تجارتی از منابع آب زیرزمینی را فراهم کرده است؛ منابعی که به گفته کشاورز، از زمین‌های مربوط به مردم استخراج و دوباره با قیمت بلند به خود آنان فروخته می‌شود.

نهادهای برگزارکننده این نظر سنجی تأکید کرده‌اند که برای مهار بحران آب، نیاز به برنامه‌های دوامدار پژوهشی و رسانه‌ای، بازتاب دقیق چالش‌های اجتماعی و اقتصادی، جلب توجه اداره طالبان و نهادهای بین‌المللی به راه‌حل‌ها، تقویت همکاری میان مردم و افزایش آگاهی عمومی وجود دارد.

در نشستی که هم‌زمان با ارائه این یافته‌ها برگزار شد، رئیس منابع آب زیرزمینی وزارت آب و انرژی گفت که دیزاین بند للندر تکمیل شده و تلاش‌ها برای ساخت آن جریان دارد. به گفته او، این بند می‌تواند آب مورد نیاز میلیون‌ها تن را تأمین کند. او همچنین تأیید کرد که سطح آب زیرزمینی در بخش‌هایی از کابل بین ۴۰ تا ۱۲۰ متر کاهش یافته، هرچند از ادامه کارها در بخش مدیریت آب سخن گفت.

در همین نشست، معاون نشرات وزارت اطلاعات و فرهنگ بر نقش رسانه‌ها در آگاهی‌دهی عمومی درباره مدیریت و مصرف آب تأکید کرد و خواستار توجه بیشتر به استفاده دوباره از آب شد. معاون اداره ملی حفاظت محیط زیست نیز با اشاره به سهم بسیار اندک افغانستان در تولید گازهای گلخانه‌ای، گفت کشور با وجود این سهم ناچیز، به‌شدت از تغییرات اقلیمی و بحران آب آسیب دیده و هر شهروند باید در مدیریت آب مسئولیت‌پذیر باشد.