ایران: بیش از یک و نیم میلیون مهاجر امسال به افغانستان بازگشته‌اند

اسکندر مومنی، وزیر داخله ایران، اعلام کرده‌است که در جریان سال جاری خورشیدی، بیشتر از یک میلیون و ۵۰۰ هزار مهاجر افغانستانی به کشورشان برگشته‌اند. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که سازمان‌های جهانی بخش عمده این بازگشت‌ها را اجباری دانسته‌اند.

مومنی مدعی است که حدود ۷۰ درصد این بازگشت‌ها «داوطلبانه» بوده و به گفتۀ او، تأثیرات آن در ساحات مختلفی چون اقتصاد، جامعه و امنیت ایران آشکار گردیده‌است. او این روند را «اقدامی بزرگ» قلمداد کرده‌است.

وزیر داخله ایران، روز چهارشنبه در نشست «شورای سیاست‌گذاری و هماهنگی امور اتباع» تأکید کرده که ظرفیت این کشور برای پذیرش مهاجران بیشتر محدود است. او در سخنان خود افزوده که با وجود اشتراکات تاریخی میان ایران و افغانستان، توانایی میزبانی از شمار بیشتر مهاجران وجود ندارد.

در ادامه او به طرح تازه‌ای اشاره کرده که هدف آن صدور ویزه کاری برای آن شمار از مهاجران خارجی است که در مشاغل خاصی، با تعریف وزارت کار ایران، فعالیت می‌کنند. وی گفته است در صورتی که این افراد بدون مزاحمت برای تولید، در مشاغل مشخص فعال باشند و اتباع ایرانی رقیب آن‌ها نباشند، ویزه کار به شکل برنامه‌ریزی‌شده صادر خواهد شد تا شمار نیروی کار مشخص گردد و هر کارفرما به اندازه نیاز خود نیروی کاری در اختیار داشته باشد.

با این حال، مومنی اعلام کرده که طرح بازگرداندن مهاجران افغانستانی از ایران به صورت جدی ادامه خواهد یافت، اگرچه به گفتۀ او بازنگری و بررسی‌های لازم در این روند انجام خواهد شد. وی مدعی شده که بر اساس نظرسنجی‌ها، اکثریت مردم ایران با این طرح موافق اند.

در مقابل، گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که اداره‌های ایرانی روزانه تا ۳۰۰ مهاجر افغانستانی – شامل زنان، کودکان و کهن‌سالان – را از طریق مرزها اجباری اخراج می‌کنند؛ عددی که در ماه‌های گذشته حتی به هزاران تن در روز نیز می‌رسید.

این روند اخراج اجباری، واکنش تند نهادهای بین‌المللی و مدافعان حقوق بشر را در پی داشته‌است. با آن‌که انتقادهای زیادی به این اقدامات وارد شده، مقام‌های ایرانی همچنان به ادامه این رویکرد پافشاری می‌کنند.

بازگشت اجباری مهاجران افغانستانی در شرایطی صورت می‌گیرد که افغانستان، به‌ویژه پس از تسلط اداره طالبان، با بحران‌های متعدد سیاسی، اقتصادی و امنیتی روبه‌رو است. بسیاری از نهادهای بین‌المللی، این روند را غیرانسانی و ناقض تعهدات بین‌المللی ایران در قبال پناه‌جویان عنوان کرده‌اند.