گزارش تازه سازمان جهانی بهداشت از زلزله شال در شمال افغانستان

در پی زلزله‌ای به شدت ۶.۳ ریشتر که در نخستین ساعت‌های بامداد ۳ نوامبر ۲۰۲۵ ولایت‌های شمالی افغانستان را لرزاند، سازمان جهانی بهداشت در دومین گزارش رسمی خود از خسارات گسترده جانی و زیربنایی پرده برداشت. این زلزله که مرکز آن در نزدیکی مزار شریف شناسایی شده، بیشترین آسیب را به ولایت‌های بلخ و سمنگان وارد کرده و دیگر ولایت‌های شمالی نظیر بغلان، جوزجان، سرپل و کندز نیز متأثر شده‌اند.

بر بنیاد این گزارش، دست‌کم ۲۶ تن، شامل ۱۸ مرد و ۸ زن، جان باخته‌اند و ۱٬۱۴۴ تن زخم برداشته‌اند. بیشترین تلفات جانی مربوط به ولایت بلخ با ۱۲ کشته و ۶۳۵ زخمی و سمنگان با ۱۳ کشته و ۴۱۸ زخمی می‌باشد. در مجموع حدود ۴۳۰ خانه ویران گردیده که تنها در ولسوالی خُلم ولایت سمنگان ۲۷۹ خانه، و در روستای قوش‌محله ولسوالی فیروزنقشر ۱۵۱ خانه تخریب شده‌اند.

چندین مرکز صحی نیز در جریان این رویداد آسیب دیده‌اند. کلینیک اولیه بلغالی در سمنگان که از سوی سازمان جهانی بهداشت پشتیبانی می‌شود، دچار خسارت گردیده است. همچنین، فرو ریختن بخش لابراتوار شفاخانه ولایتی سمنگان سبب نابودی تجهیزات اساسی شده است. کلینیک حیطان در ولایت بلخ نیز آسیب دیده است.

سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که کمتر از یک ساعت پس از زلزله، تیم‌های حمایتی وارد عمل شده و بسته‌های فوری طبی برای درمان مصدومان ارسال گردیده است. بسته‌های ارسال‌شده شامل چهار کیت جراحی اضطراری (TESK) و یک کیت بهداشتی بین‌المللی (IEHK) می‌باشد که انتظار می‌رود نیازهای صحی قریب ۱۰٬۰۰۰ نفر را تا سه ماه آینده تأمین کند.

این کیت‌ها به شفاخانه‌های بلخ، خُلم و سمنگان ارسال شده‌اند. همچنین ۵ تُن تجهیزات طبی دیگر از کابل به انبار اضطراری در مزار شریف منتقل گردیده تا در صورت لرزه‌های بعدی یا وضعیت‌های بحرانی دوباره مورداستفاده قرار گیرد. دوازده تیم نظارتی صحی که پیش‌تر در ولایت‌های شمالی مستقر بودند، هم‌اکنون برای کنترل بیماری‌های واگیر فعال‌اند.

در کنار این اقدامات، شش آمبولانس از بلخ به ساحات آسیب‌دیده اعزام شده‌اند و تیم‌های صحی مصروف ارائه خدمات به زخمیان در شفاخانه‌های بلخ، سمنگان و خُلم‌اند. اما اداره طالبان تاکنون برنامه‌ای جامع برای مدیریت بحران ارائه نکرده و نبود یک رهبری پاسخگو روند امدادرسانی را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

در گزارش سازمان جهانی بهداشت، به چالش‌هایی چون رانش زمین در ولسوالی خُلم که سبب انسداد شاهراه بلخ-کابل شده، و قطع برق در بخش‌های آسیب‌دیده اشاره شده است. افزون بر این، ازدحام در شفاخانه خُلم و کمبود منابع طبی توان ارائه خدمات را دچار اختلال کرده است.

در بخش نیازهای فوری، سازمان جهانی بهداشت خواهان تقویت ظرفیت شفاخانه‌ها، فراهم‌سازی تجهیزات و نیروی انسانی شده است. همچنین تأکید شده که خدمات درمانی و پشتیبانی روانی برای آوارگان در قوش‌محله و خُلم ادامه یابد. اداره طالبان که پس از به قدرت رسیدن با کاهش مشروعیت داخلی و بین‌المللی روبه‌رو بوده، در مدیریت این بحران ناکارآمد نشان داده و مسئولیت حمایت از آسیب‌دیدگان را به دوش نهادهای بین‌المللی گذاشته است.