دعوت ناگهانی چین از ملا محمد یعقوب در پرونده بگرام

وزارت دفاع چین با ارسال دعوت‌نامه‌ای رسمی از ملا محمد یعقوب، سرپرست وزارت دفاع اداره طالبان، خواسته است تا در آینده نزدیک به پکن سفر کند. این دعوت‌نامه به تاریخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۵، در حالی صادر شده که اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، در خصوص بازگرداندن پایگاه هوایی بگرام به کنترل واشنگتن واکنش‌های گسترده‌ای را برانگیخته است.

روزنامه روسی زبان «نزاویسیمایا گازیتا» در گزارشی نوشت: چین با این دعوت در پی آن است تا بنابر تحلیل‌های محافل نظامی و سیاسی‌اش، توانایی‌های رزمی طالبان و موضع سیاسی ملا یعقوب در برابر برنامه‌های احتمالی آمریکا را ارزیابی کند؛ برنامه‌هایی که به ‌ویژه بر بازپس‌گیری بگرام در ولایت پروان تمرکز دارند. بگرام پایگاهی استراتژیک است که نزدیک به ۶۰ کیلومتر در شمال کابل موقعیت دارد و در گذشته مهم‌ترین مرکز عملیاتی نیروهای آمریکایی در افغانستان بود.

براساس گزارش‌های معتبر، فعالیت‌های ایالات متحده در ساحات منطقه و پیرامون افغانستان از بهار سال روان افزایش یافته است. فرستادگان آمریکا، از جمله نمایندگان نهادهای استخباراتی و مشاوران نزدیک به ترامپ، با شخصیت‌های افغانستانی در تبعید و جریان‌های گوناگون درون طالبان در کشورهای مختلف‌ چون ترکیه، امارات، قطر و پاکستان ملاقات‌هایی انجام داده‌اند. محور این دیدارها بررسی موضع‌گیری‌ها و امکان نقش‌آفرینی آن‌ها در طرح تازه آمریکا پیرامون افغانستان گزارش شده است.

گفته می‌شود که در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا در سال آینده، تیم ترامپ در پی آن است تا برافراشتن دوباره پرچم کشورشان بر فراز پایگاه بگرام را به عنوان نماد بازگشت قدرت و پیروزی سیاسی به ثبت برسانند. به باور منابع مرتبط، ترامپ با این اقدامات هدف دارد تا ناکامی گذشته آمریکا در افغانستان را جبران کرده و آن را دستاوردی بزرگ در رقابت‌های انتخاباتی جلوه دهد.

برخی منابع مطلع خبر داده‌اند که آمریکا دو مسیر متفاوت را جهت بازپس‌گیری بگرام دنبال می‌کند: یکی از طریق مذاکرات با طالبان، و دیگری طرح‌ریزی عملیاتی ویژه نظامی. بر اساس همان منابع، اکثریت رهبران تأثیرگذار اداره طالبان برای همکاری با این طرح گرایش دارند، اما ملا هیبت‌الله آخوند، رهبر طالبان، و نزدیکان افراطی وی با آن مخالفت می‌ورزند. منابع هشدار داده‌اند که دوام مخالفت‌ آن‌ها ممکن است به اقدامات هدفمند جهت حذف فزیکی نیز منجر شود.

در صورتی‌ که گفتگوها بی‌نتیجه بماند، آمریکا آماده است عملیات مشترکی را با حضور ده‌ها هزار نیروی نظامی و نیروهای امنیتی سابق جمهوری پیشین افغانستان که اکنون در بیرون از کشور به‌سر می‌برند، آغاز کند. برخی افسران سابق استخبارات افغانستان مقیم آمریکا نیز دعوت‌نامه‌هایی برای همکار در یک پروژه جدید در افغانستان دریافت کرده‌اند.

در همین حال، اداره طالبان با نابسامانی داخلی مواجه است. اظهارات ترامپ موجی از بی‌ثباتی در میان مقامات این گروه ایجاد کرده است. گزارش‌ها از کابل حاکی‌اند که مولوی هیبت‌الله اقامتگاه خود در قندهار را ترک کرده و مقام‌های ارشد طالبان در کابل نیز فعالیت خود را کاهش داده‌اند. شماری از آن‌ها خانواده‌های‌شان را به کشورهای خارجی انتقال داده‌اند. این تحولات گویای ضعف درونی طالبان و ناتوانی این گروه در مقابله مستقل با فشارهای بیرونی‌ست.

از سوی دیگر، چین نگران از دست دادن جایگاه خود در تحولات افغانستان است و تلاش می‌کند با قرار دادن ملا یعقوب در مرکز گفتگوها، درک بهتری از ظرفیت‌های نظامی و انگیزه‌های سیاسی طالبان داشته باشد. اما تاکنون، اجازه سفر از سوی مولوی هیبت‌الله به ملا یعقوب داده نشده و این موضوع به بلاتکلیفی در روابط میان طالبان و چین دامن زده است.

بر اساس تحلیل‌ها، این وضعیت بازتاب پیچیدگی‌های نوین در سیاست منطقه‌ای است؛ جایی‌که قدرت‌های جهانی برای تضمین منافع خود در افغانستان، بحران را به سطح تازه‌ای سوق داده‌اند.