کاهش ۲۰ درصدی کشت تریاک در افغانستان در سال ۲۰۲۵

دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) در گزارشی تازه اعلام کرده است که میزان کشت کوکنار در افغانستان در سال ۲۰۲۵ نسبت به سال گذشته میلادی ۲۰ درصد کاهش یافته و به ۱۰٬۲۰۰ هکتار رسیده است. این میزان کاهش قابل‌ملاحظه، در کنار سایر شاخص‌های بازار، نشان‌دهنده تغییرات اساسی در تولید و قاچاق مواد مخدر در سطح منطقه‌ می‌باشد.

بر اساس این گزارش، تولید تریاک نیز نسبت به میزان کشت کاهش بیش‌تری داشته و ۳۲ درصد پایین آمده است. در سال جاری، تولید مجموعی تریاک به حدود ۲۹۶ تُن رسیده است. کارشناسان می‌گویند که این فروپاشی تولید، تاثیر مستقیمی بر میزان درآمد دهقانان داشته و باعث کاهش ۴۸ درصدی عواید آنان از فروش تریاک شده است؛ طوری‌که عاید دهقانان از ۲۶۰ میلیون دالر در سال ۲۰۲۴ به ۱۳۴ میلیون دالر در سال ۲۰۲۵ رسیده است.

در پی ممنوعیت کشت تریاک از سوی اداره طالبان، بسیاری از کشاورزان به کاشت غلات و سایر محصولات زراعتی روی آورده‌اند. با این حال، خشکسالی و کاهش بارندگی باعث شده است که بیش از ۴۰ درصد زمین‌های زراعتی بایر باقی بمانند. این وضعیت در کنار بازگشت حدود چهار میلیون باشنده افغانستان از کشورهای همسایه، که اکنون حدود ۱۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، رقابت برای منابع محدود را شدیداً افزایش داده و ممکن است دوباره انگیزه کشت الیاف کوکنار را تقویت کند.

در عین حال، قیمت اپیم خشک در سال ۲۰۲۵ با ۲۷ درصد کاهش به ۵۷۰ دالر در هر کیلوگرام رسید، در حالی‌که این رقم در سال پیش ۷۸۰ دالر بود. با آن‌که این کاهش چشم‌گیر است، اما هنوز هم قیمت آن پنج برابر بیشتر از میانگین قیمت قبل از ممنوعیت است. این مسئله نشانگر تغییرات در دینامیک بازار است و ممکن است سبب افزایش تلاش‌ها برای کشت غیرقانونی کوکنار در کشورهای دیگر گردد.

اولیور استولپه، نماینده منطقه‌ای دفتر UNODC برای افغانستان، آسیای میانه، ایران و پاکستان گفت که بیرون‌رفت از زراعت غیرقانونی در افغانستان مستلزم سرمایه‌گذاری‌های درازمدت و هماهنگ، به‌ویژه از راه شراکت‌های بین‌المللی است. او تاکید کرد که حمایت از دهقانان افغانستان برای دسترسی به منابع درآمدی بدیل، محو کشت غیرقانونی و مقابله با قاچاق مواد مخدر، باید موازی با کاهش تقاضا از طریق پیشگیری و درمان صورت گیرد.

جورجت گانیون، معاون نماینده خاص دبیرکل سازمان ملل برای افغانستان و مسئول امور یوناما نیز هشدار داده است که معضل مواد مخدر افغانستان در مرزهایش محدود نمی‌باشد و نیاز به همکاری‌ جهانی دارد. او به نقش «گروه کاری مبارزه با مواد مخدر» در چارچوب روند دوحه اشاره کرد که پلتفرمی برای ایجاد راه‌حل‌های مشترک میان اداره طالبان و جامعه جهانی فراهم می‌کند.

گزارش همچنین افزایش در تولید و قاچاق مواد مخدر مصنوعی، به‌ویژه مت‌آمفتامین، را پس از ممنوعیت تریاک یادآور شده است. بر اساس اطلاعات UNODC، میزان ضبط این مواد در افغانستان و کشورهای هم‌جوار تا پایان ۲۰۲۴ حدود ۵۰ درصد افزایش یافته است.

دفتر سازمان ملل هشدار داده است که با کاهش تولید تریاک مبتنی بر زراعت، گروه‌های جنایت‌کار اکنون بیش‌تر به تولید مواد مخدر مصنوعی که تشخیص آن دشوارتر و تأثیرپذیری آن از تغییرات اقلیمی کمتر است، روی آورده‌اند. از این رو، استراتژی‌های مبارزه با مواد مخدر باید از محدوده تریاک فراتر برود و شامل نظارت و مقابله با مواد مصنوعی نیز گردد.