افغانستان در محاصره زلزله و بیماری‌های واگیردار

ماه اوت ۲۰۲۵ برای افغانستان با دو فاجعه هم‌زمان رقم خورد؛ لرزشی در دل زمین و لرزشی در سلامت مردم. سازمان جهانی بهداشت در پنجاه‌وپنجمین گزارش اضطراری خود تصویر روشنی از کشوری ارائه می‌دهد که هم‌زمان با یک زلزله مرگبار، با موج بیماری‌های واگیردار نیز دست‌وپنجه نرم می‌کند.

زمین لرزه‌ای که خانه‌ها را بلعید

صبحی داغ در شرق افغانستان، زمین لرزید. زلزله‌ای با قدرت ۶ ریشتر بیش از دو هزار و دویست نفر را به کام مرگ برد و سه هزار و ششصد تن را زخمی کرد. خانه‌ها، مدارس و مراکز درمانی فروریختند و دست‌کم شش هزار و هفتصد خانه در چند ثانیه نابود شد. خانواده‌های زیادی حالا در بیابان‌ها و زیر چادرها روزگار می‌گذرانند و چشم به راه کمک‌ها دوخته‌اند.

مالاریا در حال تاختن

گزارش سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد در همان روزهایی که مردم از زیر آوار نجات داده می‌شدند، بیماری مالاریا نیز در سایه رشد می‌کرد. موارد ابتلا نسبت به ماه گذشته بیش از ۲۱ درصد افزایش یافته و به یکی از نگرانی‌های اصلی بدل شده است. ناقلان بیماری، در مناطق گرم و مرطوب کشور، بی‌وقفه در حال گسترش‌اند و ضعف زیرساخت‌های بهداشتی مهار این روند را دشوار کرده است.

بیماری‌هایی که عقب نمی‌نشینند

عفونت‌های تنفسی حاد و اسهال آبدار حاد، اگرچه در آمار رسمی کمی کاهش یافته‌اند، اما همچنان شایع و خطرناک‌اند. سازمان جهانی بهداشت هشدار داده که سطح ابتلا هنوز بسیار بالاست. در کنار آن، بیماری‌هایی مانند تب دنگی، تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو، سرخک و حتی کووید-۱۹ نیز در نقاط مختلف کشور گزارش شده‌اند؛ بیماری‌هایی که هر کدام می‌تواند به تنهایی یک بحران ملی بیافریند.

فشار بر نظام سلامت

سیستم سلامت افغانستان مدت‌هاست فراتر از توان خود کار می‌کند. هزاران نفر در ماه گذشته از کلینیک‌های سرپایی کمک گرفته‌اند؛ زنان باردار واکسینه شده‌اند و خدمات پیش و پس از زایمان در برخی مناطق ادامه دارد. مراکز مشاوره سلامت روان و درمان سوءمصرف مواد نیز فعال‌اند. با این حال، سازمان جهانی بهداشت می‌گوید نیاز بسیار بیشتر از آن چیزی است که تأمین شده. مناطق دورافتاده اغلب از این خدمات محروم‌اند و بحران انسانی همچنان ادامه دارد.

اولویت‌های پیش رو

در پایان گزارش، نقشه راهی برای ماه‌های آینده ترسیم شده است:

• کنترل جدی‌تر اسهال آبدار حاد در مناطق پرخطر،
• برنامه‌های گسترده برای مهار ناقلان مالاریا و تب دنگی،
• تداوم امدادرسانی به مناطق زلزله‌زده و بازسازی مراکز درمانی تخریب‌شده،
• افزایش غربالگری در مبادی ورودی کشور تا مانع ورود بیماری‌های جدید شود.

چشم‌انداز مبهم

افغانستان امروز گرفتار چند بحران هم‌زمان است؛ زمین‌لرزه‌ای که هزاران خانواده را آواره کرده و بیماری‌هایی که آرام و بی‌صدا قربانی می‌گیرند. اگر کمک‌های فوری و بلندمدت نرسد، خطر آن است که کشوری با زخم‌های تازه، با موجی از بیماری‌های مرگبار آینده‌اش را از دست بدهد.