نمایشگاه فرش های افغانستان در موزیم بریتانیا

موزیم بریتانیا با اجرای نمایشگاهی ویژه در گالری جهان اسلام خود، مجموعه‌ای از فرش‌های منحصر به فرد افغانستان را به نمایش گذاشته است. این قالین‌ها، که به روش گره‌زنی سنتی ساخته شده‌اند، تصویری زنده از جنگ‌ها و تحولات سیاسی افغانستان طی پنجاه سال گذشته ارائه می‌دهند.

این نمایشگاه شامل ۹ قالین در اندازه‌های گوناگون است که صحنه‌هایی مانند حمله اتحاد شوروی در سال ۱۹۷۹، جنگ مجاهدین، اثرات حملات پس از رویداد ۱۱ سپتامبر و بازگشت طالبان در سال ۲۰۲۱ را به تصویر می‌کشند. این آثار علاوه بر زیبایی هنری، روایتگر تاریخ پیچیده و پرفراز و نشیب افغانستان هستند.

فرش‌های جنگی که ریشه در دهه ۱۹۸۰ دارند، با ترکیب تصاویر اشیاء و وقایع نظامی در قالب بافندگی سنتی، شکلی نوآورانه و متفاوت از قالین‌های معمولی ایجاد کرده‌اند. برخلاف قالین‌های سنتی که اغلب طرح‌های هندسی یا گلدار دارند، این قالین‌ها حامل نمادها و تصاویر رادیکال و معنادار به زبان فارسی‌اند.

در طراحی این فرش‌ها، تصاویری از افغان‌ها با کلاه‌های سنتی، شترهای مزین، تانک‌ها، بالگردها و نوشته‌های فارسی دیده می‌شود. برخی از آثار متعلق به دهه ۱۹۸۰، به جای نقوش مرسوم، از اشکال اسطوره‌ای مانند «دیو سفید» بهره برده‌اند تا پیام‌های فرهنگی و تاریخی پیچیده‌تری منتقل کنند.

علاوه بر قالین‌ها، ابزارهای قالین‌بافی، تصاویر آرشیوی و اسناد تاریخی مرتبط نیز در این نمایشگاه ارائه شده‌اند تا دیدی جامع‌تر درباره زمینه‌های فرهنگی، سیاسی و معنوی این هنر برای بازدیدکنندگان فراهم شود.

یکی از قالین‌ها تصویر استعاری دستی با انگشتانی شبیه لوله‌های مسلسل ضدهوایی را به نمایش می‌گذارد و در قالینی دیگر، تانک‌های شوروی به شکل هندسی در حاشیه طرح آمده و بالگردها در آسمان پرواز می‌کنند.

این فرش‌ها نه تنها بازتابی از حافظه جمعی مردم افغانستان هستند، بلکه نمونه‌ای بارز از تبدیل هنر سنتی به رسانه‌ای فعال برای مقاومت و روایت وقایع سیاسی به شمار می‌روند.

موزیم بریتانیا هدف اصلی این نمایشگاه را «نشان دادن قدرت قالین به عنوان یک زبان بصری زنده برای ثبت و تفسیر تاریخ معاصر افغانستان» اعلام کرده است.