رکورد تازه در بازگشت مهاجران افغانستانی از ایران

براساس آمار رسمی تا تاریخ ۳۰ جون سال ۲۰۲۵، بیش از ۷۴۱ هزار تن از مهاجران افغانستانی از ایران به کشور بازگشته‌اند. این رقم حدود ۸۰ درصد از کل بازگشت‌کنندگان از ایران و پاکستان در جریان سال جاری را تشکیل می‌دهد. بازگشت ۲۸۳ هزار نفر تنها در ماه جون، هم‌زمان با اوج‌گیری تنش‌ها میان ایران و اسرائیل، نشانگر یک روند بی‌پیشینه در تاریخ بازگشت مهاجران اخیر است.

سازمان اوچا میگوید افزایش ناگهانی این روند، ظرفیت‌ نهادهای امدادگر را در گذرگاه‌های مرزی به‌شدت تحت فشار قرار داده است. با وجود این، سازمان‌های بشردوستانه در تلاش‌اند تا خدمات فوری و مؤثری را برای نیازمندان فراهم سازند تا آنان بتوانند از مراکز انتقالی خارج شده و به مکان‌های دیگر جابجا شوند.

ترکیب اجتماعی بازگشت‌کنندگان نیز دگرگون شده است. به گفته اوچا برخلاف دوره‌های گذشته که بیشتر افراد مجرد مرد را شامل می‌شد، اکنون بیش از ۶۰ درصد بازگشت‌کنندگان را خانواده‌ها تشکیل می‌دهند. بسیاری از این خانواده‌ها هرگز در افغانستان زندگی نکرده‌اند و ارتباطات اقتصادی یا اجتماعی اندکی با کشور دارند. آن‌ها غالباً در شرایط اجباری و بدون آمادگی قبلی ایران را ترک کرده‌اند و با دارایی اندک به کشور برگشته‌اند.

کمبود مدارک، نبود منابع مالی، و عدم دسترسی به خدمات آموزشی، درمانی و مسکن از جمله چالش‌هایی است که فراراه بازگشت‌کنندگان قرار دارد. افزون بر این، تبعیض‌های جنسیتی و خلاهای ساختاری نیز مانع ادغام اجتماعی آنان شده است. در حالی‌که جامعه میزبان نیز با فشارهای ناشی از این موج بازگشت دسته‌جمعی مواجه است، اداره طالبان تاکنون تدابیر عملی در خور برای رسیدگی به این وضعیت اتخاذ نکرده است.