ثبت‌احوال ایران: تصمیم درباره شناسنامه فرزندان مهاجران با وزارت خارجه است

اداره ثبت‌احوال ولایت خراسان رضوی ایران می‌گوید که تشخیص تابعیت فرزندان متولد از مهاجران در آن کشور به‌گونه انحصاری در صلاحیت وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران است و نهادهای دیگر، از جمله ثبت‌احوال، صلاحیت تصمیم‌گیری مستقل در این زمینه را ندارند.

مرتضی امیرآبادی‌زاده، رئیس ثبت‌احوال خراسان رضوی، روز ۱۵ میزان در یک نشست خبری گفت که تا زمانی که وزارت امور خارجه ایران تابعیت طفل را رسماً تأیید نکرده باشد، هیچ‌گونه سند هویتی برای وی صادر نمی‌شود. وی افزود که حتی در مواردی که والدین کودک دارای اقامت قانونی هستند، باز هم تشخیص تابعیت از صلاحیت ثبت‌احوال بیرون است.

او ضمن توضیح روند حقوقی مربوط به کودکان متولد از مهاجران افغانستانی، پاکستانی یا عراقی گفت که ورود قانونی یا غیرقانونی این مهاجران به ایران، بخشی از فرآیند بررسی است اما خود به‌تنهایی تأثیری بر اعطای تابعیت ندارد. این موضوع مرتبط به سیاست‌های کلان امنیتی و تصمیم نهادهای ذی‌ربط در جمهوری اسلامی ایران است.

وی همچنین بیان کرد که مطابق ماده ۹۷۶ قانون مدنی ایران، ارزیابی شرایط اعطای تابعیت به فرزندان مهاجران به‌عهده اداره‌کل تابعیت و پناهندگی وزارت خارجه آن کشور گذاشته شده و فقط پس از صدور «سند تابعیت» از سوی آن اداره است که ثبت‌احوال مجاز به صدور شناسنامه یا کارت هویتی خواهد بود.

با آن‌که هزاران کودک از پناهجویان افغانستانی طی سال‌های گذشته در ایران متولد شده‌اند، اداره طالبان هیچ راهکار مشخصی برای حمایت کنسولی از این کودکان ارائه نکرده‌است. این در حالی است که ساختار پیچیده بوروکراتیک ایران و تعویق در صدور اسناد تابعیت، منجر به بی‌شناسنامه‌ماندن شمار زیادی از کودکان افغانستانی شده که از حق دسترسی به آموزش، بهداشت و هویت رسمی محروم‌اند.

کارشناسان امور مهاجرین می‌گویند که سکوت اداره طالبان و عدم رسیدگی نظام‌مند به وضعیت این کودکان، مسئولیت سنگینی بر دوش حاکمان فعلی افغانستان می‌گذارد؛ به‌ویژه در شرایطی که میلیون‌ها مهاجر افغانستانی در کشورهای همسایه در وضعیت بی‌سرنوشتی قرار دارند.