جهان حول محور امریکا نمی چرخد

ویلیام برنز (William Burns)، دیپلمات کهنه کار امریکایی و معاون وزیر خارجه این کشور بعد از 33 سال فعالیت و در آستانه بازنشستگی خود با انتشار مطلبی در مجله سیاست خارجی (Foreign Policy) در 23 اکتبر 2014، تغییرات رخ داده در جهان همچون ظهور قدرت های جدید در حال ظهور، وارد شدن صدها میلیون ها نفر به طبقه متوسط، تقویت نقش و بازیگری افراد و گسترش و سرعت انتشار اطلاعات را باعث مطرح شدن چالش های جدی و سوالاتی در مورد نقش، سودمندی و کارایی حرفه دیپلماسی و دیپلمات های حرفه ای دانسته است. به زعم وی بعد از دو دهه دو جنگ پرهزینه در افغانستان و عراق و بدترین بحران مالی دوران اخیر، امریکا نیازمند مجموعه ای از دیپلمات های حرفه ای با تخصص ها و تجربیاتی است که بتوانند منافع امریکا را در جهان خارج دنبال کنند. وی برای حفظ، تقویت و تطبیق وزارت خارجه با این شرایط و موثرترشدن دیپلماسی امریکا، 10 توصیه به دیپلمات های امریکایی ارائه کرده است. این توصیه ها و خلاصه ای از توضیحات هر کدام به شرح ذیل می باشند:
1- بدانید که از کجا می آیید
وزارت خارجه امریکا اکنون بیش از هر زمان دیگری، متکثر و بیانگر تنوع قومی و نژادی در امریکا است. این تنوع و تکثر در وزارت خارجه بویژه هنگامی که با دیگران از تکثر، مدارا و حقوق جهانی بشر حرف می زنیم، باعث قوت و سرمایه ما است. لذا نباید فراموش کنیم که از کجا و برای خدمت به چه کسانی می آییم و چه کسانی را نمایندگی می کنیم.
2- همیشه در مورد ما نیست
امریکایی ها اغلب عادت دارند که فکر کنند جهان حول محور آنها و تحلیل و مسائل مربوط به آنها می چرخد. تحولات اخیر خاورمیانه نشان داد که همیشه هم اینطور نیست. این انقلاب ها، یک صدای سیاسی و پاسخ به مشکلاتی بود که بیش از هر چیز برای خود آنها مطرح و مهم بود. اگرچه دولت های دیگر و مردم همچنان ممکن است از ما برای درک و برخورد با جهان پرآشوب امروزی کمک بخواهند ولی آنها مسائل خود را دارند که ممکن است خوشایند ما هم نباشد. لذا درک، و نه ضرورتا پذیرش این دیدگاهها برای دیپلماسی ما مهم است.
3- اصول را خوب یاد بگیرید
در جهان با روابط دیجیتال و مجازی امروزی نیز هنوز گریزی از تعاملات سنتی انسانی نیست. لذا آگاهی از تاریخ، فرهنگ و تسلط بر زبان کشورهاو توان مذاکره ضروری است.
4- جلوتر از تحولات باشید
اگرچه اصول فوق ضروری اند ولی کافی نیستند. امروزه انرژی، تغییرات آب و هوایی، مسائل مربوط به جنیست و فضای سایبر از جمله اولویت های در حال تقویت برای دیپلمات های امریکایی است و هر یک نیازمند توسعه توانمندی ها و ابزار و فناوری مربوط به خود است. نسل ما وقت زیادی را صرف درک مسائل هسته ای و سیاست جهانی نفت کردیم ولی نسل کنونی باید توان تطبیق خود با چالش ها و نوآوری های جدید را داشته و در مورد حوزه های جدید رقابت و همکاری همچون انقلاب نفت شل و تاثیر آن بر بازار انرژی، هنجارهای سایبری و تاثیر آن بر امنیت و حریم خصوصی و مسائل مربوط به قطب بیاموزد.
5- به احیای اقتصادی کمک کنید
هیچ چیز اهمیت دیپلماسی را بیشتر از توان آن برای کمک به اقتصاد نشان نمی دهد و هیچ چیز یک دیپلماسی قوی در خارج از کشور را بهتر از یک اقتصاد قوی حمایت نخواهد کرد. دیپلمات های امریکایی باید نقش مهمی در بازاریابی، جذب سرمایه، فراهم کردن زمینه فعالیت برای شرکت های امریکایی و غیره ایفا نمایند. همچنان که جان کری، وزیر خارجه نیز بارها به دیپلماتها تاکید کرده است که “سیاست خارجی، سیاست اقتصادی است”.
6- قدرت نفوذ و ابزار را با راهبرد مرتبط کنید
دیپلماسی موفق باید همراه با دیدگاهی راهبردی در مورد مفهوم شکل دادن نظم جهانی در راستای منافع امریکا باشد. راهبرد موثر نیازمند ابزارها، مفاهیم مرتبط کننده و اهداف در مورد ابزارهای در دسترس قدرت ملی از جمله قدرت نظامی است. بازتعریف اولویت های امریکا به سمت آسیا پاسیفیک، تلاش برای مدیریت ظهور چین و توسعه روابط حسنه با این کشور ضمن تقویت روابط با متحدین، تقویت سرمایه گذاری بر هند و گسترش روابط با کشورهای آسه آن در همین راستا قابل ذکر است.
7- فقط مشکلات را نگویید، راهکار پیشنهاد کنید
علاوه بر گزارش مشکلات و چالش های پیش رو، به تصمیم سازی مناسب در این خصوص کمک و راهکارهایی برای حل مشکلات و چالش ها هم ارائه کنید. صرفا به عنوان پستچی تصمیمات واشنگتن عمل نکنید بلکه با ارئه راهکار و پیشنهاد در شکل گیری تصمیم هم نقش داشته باشید.
8- واقعیت را به مقامات بگویید
گرچه کارشناسان موظف اند نظم را رعایت و از ایجاد نارضایتی عمومی جلوگیری کنند ولی همزمان نیز تعهد دارند که به طور داخلی نگرانی ها خود را مطرح و توصیه های خود را، هر چند که خوشایند نباشد، ارائه نمایند.
9- ریسک پذیر باشید
در جهان خطرناکی زندگی و کار می کنیم. به همین دلیل در پی ریسک صفر بودن به معنی دستاوردهای دیپلماتیک صفر نیز می باشد. نباید در پشت دیوارهای سفارت پنهان شویم و در عرصه حضور داشته باشیم.
10- خوشبین بمانید
درست است که جهان در حال پیچیده تر شدن است و ناتوانی سیاسی در واشنگتن نیز کمکی به تسهیل این امر نمی کند و سخت است وقتی که در داخل نمی توانیم به ائتلاف و توافق برسیم به مردم دیگر کشورها بگوییم که می توانیم ائتلاف ایجاد کنیم. به رغم تمام مشکلات، دلایل بسیاری برای خوشبینی داریم. ما همچنان قدرت نظامی، اقتصادی و نوآوری بزرگتری از هر کشور دیگر داریم. نظام دولتی و ارزش ها ما جذاب، ظرفیت انرژی در حال تحول و جمعیت متنوعی داریم. به توانایی دیپلمات های امریکایی برای کمک به احیای رهبری امریکا در جهان اطمینان دارم. کار سختی است ولی هرگز به این اهمیت و به این گستردگی نبوده است.