جنگ قدرت روسیه و ناتو در افغانستان

نماینده دائم روسیه در سازمان ملل گفت که گزارش نهایی ناتو به شورای امنیت در خصوص عملیات در افغانستان بازتاب واقعی از شرایط افغانستان نیست و به مشکلات اصلی این کشور پرداخته نشده است.

ویتالی چورکین؛ نماینده دائم روسیه در سازمان ملل گفت: مسائل مختصری که به نحوی در گزارش دبیر کل ناتو مطرح شده… ربطی به شرایط واقعی مسائل در منطقه ندارد.

چورکین افزود که از آغاز سال ۲۰۱۴ قتل غیرنظامیان و نیروهای اردو و پولیس افغانستان نسبت به سال ۲۰۱۳، ۲۰ درصد افزایش یافته است.
وی تاکید کرد: رفتار شبه نظامیان بسیار بی‌پروا شده، آنها غالبا ولایات افغانستان را محاصره می‌کنند.
او گفت که شمار حملات تروریستی تقریبا دوبرابر شده که نشان دهده پتانسیل جدی تهدیدات طالبان و القاعده است.

چورکین افزود این گزارش حاوی هیچ اطلاعات ملموسی در خصوص آنچه آیساف به منظور کمک اعمال‌کنندگان قانون، آژانس‌های امنیت و نظارت بر مبارزه با مواد مخدر انجام داده نیست؛ پس ما از هیچ چیز مطمئن نیستیم. نتیجه پیچیده این است که اکنون پس از یک دهه حضور در افغانستان برای گفتن اینکه کار بیشتری باید در این زمینه انجام شود، دیر است.

این در نوع خود کم سابقه است که نماینده روسیه در شورای امنیت سازمان ملل تا این مایه صریح و بی پرده، گزارش کارکرد ناتو و نیروهای بین المللی یاری امنیتی(آیساف) در افغانستان را به چالش بکشد و زیر سؤال ببرد.

از دید صاحب نظران، این نشانگر آن است که روسیه در تلاش است؛ تا دامنه جنگ سردی که طی سال‌ های پسین و به ویژه ماه های اخیر میان شرق و غرب آغاز شده را به افغانستان نیز گسترش دهد و رؤوس اساسی اهداف و استراتژی ناتو و غرب برای افغانستان را مورد هجمه و حمله قرار دهد.

صراحت شگفت انگیز و کم سابقه ای که در ادبیات بیانیه اخیر نماینده روسیه در شورای امنیت، وجود داشت، آشکارا نشان از آن دارد که روسیه، هیچ ابایی از گسترش قلمرو رویارویی نرم با غرب به افغانستان ندارد.

این در حالی است که تا پیش از این، به نظر می رسید در رویکرد کنشگرانه و تهاجمی سیاست خارجی روسیه به رهبری ولادیمیر پوتین نسبت به سیاست و نوع نگاه غرب و به ویژه امریکا به جهان، افغانستان یک استثنا و نقطه سفید است.

روس ها در مقاطعی حتی با ناتو بر سر ماموریت افغانستان وارد همکاری های طرفینی شدند و با واگذاری مسیرهای ترانزیت و حمل و نقل هوایی و همچنین مشارکت در بازسازی ادوات نظامی و جنگی ساخت روسیه در اختیار نیروهای مسلح افغانستان، روند ماموریت نظامی ناتو در افغانستان را تا حدودی تسهیل کردند.

اما به دنبال بروز تنش های جدی در روابط شرق و غرب و موضع گیری های تند و متهورانه ولادیمیر پوتین علیه غرب به دنبال الحاق کریمه به خاک روسیه و آغاز درگیری های تجزیه طلبانه در اوکراین و حتی پیشتر از آن، مساله اسنودن و جنگ سوریه، این بیم وجود داشت که مبادا همکاری های نمادین روسیه و ناتو در ماموریت افغانستان نیز تحت تاثیر این تنش ها ترک بردارد و کشور ما یکبار دیگر، شاهد آغاز یک جنگ قدرت تازه میان دو قطب اصلی قدرت یعنی روسیه و امریکا باشد.

روسیه تاکنون تلاش می کرد، به نحوی از حضور نظامی ناتو و غرب در افغانستان حمایت کند؛ زیرا با توجه به تجربه تلخی که از شکست بنیان برانداز شوروی پیشین در اشغال افغانستان داشت؛ شکستی که به یک معنا سرآغاز ریزش ریشه برانداز کلیت امپراتوری مارکسیستی-کمونیستی شوروی پیشین در سراسر قلمروهای وسیع استعماری اش شد، احتمال عملیاتی شدن رویکرد بازگشت گرانه ولادیمیر پوتین در مورد افغانستان، تقریبا صفر بود و از سوی دیگر، ناتو را به مثابه سدی هرچند کم توان و غیر قابل اطمینان در برابر صدور و گسیل افراط گرایی و مواد مخدر از افغانستان به آسیای میانه و از آنجا به روسیه می دید؛ اما اینک در پایان ماموریت رزمی ناتو به نظر می رسد این امیدهای روسیه نیز برآورده نشد و از جانب دیگر، مسکو با تلاشی که به منظور احیای مناطق نفوذ خود در افغانستان انجام داده، از یک بازگشت آرام و خزنده به بازی افغانستان ناامید نیست. به همین دلایل، سخنان اخیر ویتالی چورکین در شورای امنیت علیه ماموریت ناتو و آیساف در افغانستان، به یک معنا می تواند بخشی از روند تنش و تقابل شرق و غرب در افغانستان تلقی شود.