چرا مردم ولایت‌های جنوبی افغانستان در برابر طالبان سکوت کرده‌اند؟

اینجا منطقه «ارغنداب» یکی از مناطق خوش آب‌وهوای ولایت قندهار است. در تصویر اول، پل مشهور رودخانه ارغنداب را مشاهده می‌کنید که در سال‌های اخیر پایین‌تر از زیارت “بابا‌ولی” ساخته شده بود. این پل، بخش شمالی و جنوبی ارغنداب را وصل می‌کرد و مردم به آسانی به دو طرف رودخانه رفت‌وآمد می‌کردند. شش ماه پیش طالبان مانند موریانه به جان این سرزمین افتادند و بخش‌های زیادی از این منطقه از جمله پل زیبای رودخانه ارغنداب را ویران کردند که عمق تخریب و وضعیت بد مردم در تصویر دوم، نمایان است. این نمونه‌ای از هزاران ضرر و خسارتی است که طالبان به مردم و مناطق جنوبی وارد کرده‌اند. همان‌طور که می‌دانید، قندهار خاستگاه سنتی طالبان است و طبیعتاً این گروه باید به مردم و سرزمین خود رحم می‌کرد اما چنین نیست. در طول ۲۷ سال از ظهور طالبان در افغانستان، اگر پشتون‌ها توسط طالبان بیشتر از سایر اقوام آسیب ندیده باشند، کمتر هم ندیده‌اند اما سوال این است که چرا مردم جنوب در مقابل طالبان سکوت کرده‌اند و یا اگر اعتراضی هم صورت گرفته است، گسترده نبوده و نیست؟

سکوت ساکنان ولایت‌های جنوبی افغانستان در برابر طالبان دلایل مختلف اجتماعی دارد که فقط به پنج مورد آن اشاره می‌کنم.

۱- مردم از دولت به ویژه کارداران آن ناراضی هستند. قهر مردم با دولت هم دلایل زیادی دارد که ذکر آن در این یادداشت نمی‌گنجد. مردم از خود می‌پرسند که چرا خود را برای بقای اشرف غنی در قدرت، قربانی کنند؟

۲- مردم جنوب فاقد رهبر مدیر، مدبر، شجاع و کاردان هستند. البته این مشکل در سراسر افغانستان مشهود است زیرا اگر امروز ملت افغانستان رهبر جامع و کاملی می‌داشت، وضعیت این‌گونه نبود.

۳- طالبان در تمام سطوح مناطق جنوبی افغانستان نفوذ دارند و اگر بگوییم که روستا به روستا و خانه به خانه این سرزمین توسط طالبان نظارت می‌شود، سخنی به خطا گفته نشده است. بنابراین، کوچکترین تحرک علیه طالبان، از دید این گروه پنهان نمی‌ماند و در صورت دسترسی طالبان به مخالفان خود، کمترین سزای آن‌ها مرگ است. لذا ساکنان مناطق جنوبی، در زندان بزرگی به اسم ولایت‌های جنوبی، بین مرگ برای آزادی و زندگی در سایه طالبان مخیّر شده‌اند.

۴- در مناطق جنوبی افغانستان، تفکر طالبان بر اجتماع سایه افکنده است. بسیاری از مردم این مناطق، طالب نیستند اما درباره امور زندگی و پدیده‌های اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی، اندیشه طالبانی دارند. هم‌خوانی و همسویی تفکر عده کثیری از مردم مناطق جنوبی با تفکر طالبان، باعث شده است که در این مناطق نسبت به طالبان، دیدگاه مثبتی وجود داشته باشد و مخالفت عمیقی با این گروه دیده نشود.

۵- وابستگی‌های تباری طالبان با ساکنان جنوبی افغانستان هم باعث شده است که طالبان توسط مردم پذیرفته و تحمل شوند. البته معضل وابستگی قومی تنها شامل مناطق جنوبی نیست بلکه سایر مناطق افغانستان هم به همین درد گرفتار بوده و ساکنان آن، فرزندان ناخلف و عناصر نامطلوب خود را به خاطر وابستگی‌های تباری می‌پذیرند.
این‌ها از عمده مواردی هستند که چرایی سکوت مردم مناطق جنوبی افغانستان را در برابر طالبان توجیه می‌کند.

محمد مرادی