پیشروی سریع طالبان و استراتژی غلط حکومت/آیا باید منتظر موفقیت کامل نظامی طالبان بود؟

طی شش روز گذشته شورشیان طالب توانسته اند نه مرکز ولایت در افغانستان را تصرف کنند.
از زمان شروع خروج نیروهای ائتلاف بین المللی به شمول امریکا و ناتو از افغانستان در ماه می میلادی، طالبان حملات تهاجمی شان را شدت بخشیده و توانسته اند بیشتر مناطق روستایی را در اختیار بگیرند. این گروه اما ماه بود که در تصرف مراکز ولایات ناکام بودند اما اکنون این اتفاق افتاده است. طی شش روز گذشته طالبان با تشدید حملات نظامی خود و شکست ننگین نیروهای امنیتی و دفاعی افغان توانسته اند نه مرکز ولایت که عمدتا در شمال افغانستان واقع شده را به تصرف خود در آورده اند.

پیروزی های سریع طالبان فشار زیادی بر رهبران سیاسی افغان و نیروهای امنیتی و دفاعی محاصره شده این کشور وارد کرده است. پیشروی های بی امان طالبان نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان را در خود غرق کرده است. سقوط شهرها به ویژه در ولایات شمالی افغانستان که در زمان امارت اسلامی طالبان در دهه ۱۹۹۶ قلب مقاومت در برابر این گروه به شمار می رفت، این ترس را ایجاد کرده که طالبان طی یک حمله تمام عیار نظامی بتوانند کابل را تصرف کنند.

دولت افغانستان اکنون باید تصمیم بگیرد یا نیروهایش را اطراف مناطقی که تحت اختیار دارد تقویت و بازسازی کند و یا اینکه مناطق از دست رفته را بازپس بگیرد. در روزهای آینده برای سئوالات زیر می بایست پاسخی پیدا نمود:

طالبان اکنون چه مناطقی را تحت کنترل دارند؟

براساس برخی ارزیابی ها، طالبان از شروع حملات نظامی گسترده خود در ماه می تاکنون توانسته اند نیمی از چهارصد منطقه دورافتاده افغانستان را تصرف کنند. این گروه برای اولین بار در بیست سال اخیر توانسته است پس از کنترل بیشتر مناطق روستایی چندین مرکز ولایت را نیز در اختیار بگیرد. روز جمعه گذشته این خطوط جبهه ای شکست: طالبان شهر زرنج مرکز ولایت فراه و هم مرز با ایران را نیز تصرف کردند. طالبان حین ورود به شهر زرنج با کمترین مقاومت از سوی نیروهای امنیتی و دفاعی افغان روبرو شدند. روز بعد این گروه شبرغان مرکز ولایت جوزجان، سنگر قوی مارشال عبدالرشید دوستم، را تصرف کردند و ملیشه های دوستم را شکست دادند.
روز یک شنبه طالبان موفق شدند سه مرکز ولایت دیگر را در اختیار بگیرند: آنها تالقان، مرکز ولایت تخار، و سرپل مرکز ولایت سرپل را تصرف کردند. این گروه شهر کندز مرکز ولایت کندز را نیز در اختیار گرفتند، کندز بزرگترین شهری ست که تاکنون توسط این گروه تصرف شده است. طالبان مدت ها بود آرزوی تصرف کندز را در سر داشتند: کندز برای طالبان اهمیت تجاری و استراتژیک دارد.
طالبان در ادامه حملات تهاجمی شان توانستند شهر ایبک مرکز ولایت سمنگان را نیز سقوط دهند. شهر ایبک در مسیر بزرگراه کابل به ولایات شمالی قرار دارد. روز سه شنبه نیز طالبان سه مرکز ولایت بیشتر را تصرف نمودند. فراه مرکز ولایت فراه در غرب، پل خمری مرکز ولایت بغلان در شمال و فیض آباد مرکز ولایت بدخشان در شمال شرق افغانستان در این روز به تصرف طالبان درآمد.
حکومت افغانستان چگونه پاسخ می دهد؟

در بحبوحه این شکست ها و سقوط ولسوالی ها و مراکز ولایات، حکومت اشرف غنی توجه خاصی از خود نشان نمی دهد و وزارت دفاع افغانستان در عوض طی صحبت های رسمی بر تلفات تحمیل شده بر طالبان و قدرت نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان تاکید می کند.
خالد پاینده، سرپرست وزارت مالیه افغانستان، با بدتر شدن اوضاع امنیتی استعفا داد و کشور را ترک نمود. اگرچه وی در فیس بوک اعلام کرد که به دلیل مشکلات خانوادگی افغانستان را ترک کرده اما فرار وی برای بسیاری از افغان ها نشان قبول تسلط کامل طالبان بر افغانستان از سوی رهبران سیاسی شان می باشد.

به گفته دیپلمات های امریکایی و سازمان ملل متحد استراتژی دولت افغانستان برای جلوگیری یا کاهش پیشرفت طالبان بر پیشنهاد امریکا مبنی بر استقرار نیروهای باقی مانده در اطراف جاده ها و شهرهای کلیدی و نقاط عبوری مرزی، می باشد. رها کردن مناطقی که قبلا توسط طالبان تصرف شده اند نیز بخشی از این استراتژی دولتی است.

اما مشخص نیست در این استراتژی تکلیف نه مرکز ولایت که به تصرف طالبان درآمده و خستگی نیروی هوایی و کماندوی چه می شود. مدت هاست نیروهای کماندوی افغانستان ستون پشتیبان نروهای امنیتی و دفاعی در جنگ علیه طالبان بوده اند. همزمان با تصرف شهرها توسط طالبان، نیروهای کماندو از منطقه آسیب پذیر به منطقه دیگر در حال جابه جایی بوده اند. آزادسازی مناطق تصرف شده و حفظ مناطق تحت نفوذ دولت نیروهای کماندو را خسته کرده است.

این استراتژی اتخاذ شده از سوی دولت افغانستان اما یک اقدام موقت می تواند به شمار آید. نیروهای کافی برای حفظ سی و چهار مرکز ولایت و چهارصد منطقه دورافتاده وجود ندارد. این نیروها پس از ماه ها جنگ مداوم اکنون خسته و کوفته شده اند.
روز سه شنبه هفته جاری، نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان برای بازپس گیری مراکز ولایات از دست رفته هیچ عملیاتی انجام ندادند. در شهر استراتژیک کندز که رهبران نظامی سوگند خورده بودند عملیات بازپس گیری را انجام می دهند، هیچ اتفاقی نیفتاد و طالبان روز چهارشنبه فرودگاه کندز را به تصرف خود درآوردند تا آخرین نقطه کنترل دولت بر حومه شهر از دست برود.

مزار شریف مرکز ولایت بلخ در شمال تنها مرکز ولایتی ست که در تصرف دولت باقی مانده و رئیس جمهور غنی روز گذشته برای بسیج نیروهای دولتی و نیروهای مقاومت مردمی به این شهر سفر کرد. اگر طالبان بتوانند شهر مزار شریف را تصرف کنند، باید گفت شمال افغانستان به طور کامل به دست طالبان سقوط کرده است.

آیا طالبان می توانند یک تصرف کامل نظامی را رقم بزنند؟

پیشروی های سریع طالبان در شمال افغانستان این ترس را ایجاد کرده که این گروه کابل را نیز تصرف کند و به یک پیروزی نظامی کامل برسد. در زمان ظهور طالبان در دهه ۱۹۹۰ میلادی، جنگجویان عمدتا پشتون طالبان با مقاومت شدید گروه های ملیشه ای در شمال که به ائتلاف شمال معروف بودند مواجه شدند.

طالبان حتی زمانی که در سال ۱۹۹۶ توانستند کابل را تصرف کنند، باز هم ائتلاف شمال بود که مانع تصرف کامل افغانستان توسط این گروه طی پنج سال حکومت شان بر افغانستان شدند.
اما اکنون با تصرف هفت مرکز ولایت طی تنها پنج روز از سوی طالبان این ترس در بین کارشناسان به وجود آمده که وقتی طالبان می توانند به این سرعت شمال را تصرف کنند و نیروهای مقاومت مردمی توان کافی برای ایستادگی در برابر طالبان را ندارند، کشور به طور کامل به دست طالبان سقوط می کند.

آیا پیشرفت های طالبان بر روند خروج نیروهای امریکایی تاثیر می گذارد؟

حضور نظامی امریکا در افغانستان قرار است تا آخر ماه میلادی جاری به پایان برسد و به گفته مقامات پیشروی های طالبان نتوانسته رئیس جمهور جو بایدن را متقاعد کند که روند خروج از افغانستان را بازنگری نماید. افزایش خشونت ها اما برای بایدن مشکل آفرین شده است: بایدن از یک طرف روند خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را متوقف نکرده و از سوی دیگر وعده سپرده افغانستان را به طالبان واگذار نمی کند.

به گفته مقامات روند خروج نیروهای امریکایی از افغانستان تقریبا نود و پنج درصد کامل شده است. طی سه هفته گذشته، طالبان خطوط جنگی خود را در مناطق روستایی عمیق تر ساخته اند و امریکا برای اینکه فرصت کافی برای نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان برای استقرار در اطراف شهرهای کلان، بخرد برخی مواضع طالبان را با بمب افکن های بی-۵۲ بمباران کرده اند.
مقامات دولتی می گویند با در معرض سقوط قرار گرفتن شهر کلیدی قندهار و کابل پنتاگون احتمالا در ماه های آینده برای حملات هوایی بیشتر از رئیس جمهور درخواست اجازه خواهد گرفت.

روز یک شنبه و همزمان با سقوط سه مرکز ولایت توسط طالبان، پاسخ امریکا تنها سکوت بود. این سکوت امریکا یک پیام روشن به رهبران افغان ارسال نمود: جنگ بیست ساله امریکا در افغانستان به پایان رسیده و این نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان هستند که باید شهرهای سقوط کرده را پس بگیرند یا به طالبان بسپارند.

منبع