مسوولیت دیوبند در جنایات طالبان

از دیروز بدین‌سو ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود که نشان می‌دهد یکی از مقامات طالبان، به دخترخانمی تجاوز کرده و سپس وی را به اجبار به عقد خود درآورده است.

وقتی این ویدیو منتشر شد بسیاری‌ها نوشتند که آن‌چه بر الهه رفته است، حکایت صدها دخترخانم دیگری در کشور نیز است که متاسفانه در غیاب رسانه‌های آزاد در افغانستانِ زیرِ چتر طالبان، بازتاب نمی‌یابد و ناشنیده باقی می‌ماند.

چندسال پیش بود که در ایالات متحده‌ی آمریکا، در واکنش به آزار و اذیت جنسی بانوان، جنبش #Me too راه افتاد و زنان معروف و سرشناس، ستاره‌های سینما و هنرمندان مشهور، داستان‌های خود را حکایت کردند. این جنبش باعث شد که شماری از قانون‌گذاران، فعالان سیاسی و فمینیست‌ها، خواهان بازنگری در قوانین و نهادهایی شوند که زمینه را برای تبعیض و ستم جنسیتی فراهم کرده بودند. در افغانستان، از آن‌جایی که از یک‌سو یک رژیم متحجر و استبدادی حاکم است و از سوی دیگر سنت‌های قبیله‌ای و فرهنگ سنتی اجازه نمی‌دهد که زنان در باره‌ی تجاوزهای جنسی صحبت کنند، امکان شکل‌گیری چنین جنبش و سخن‌گفتن بانوانان از تجربه زیسته‌ی شان منتفی است. اگر زنان می‌توانستند سخن بگویند، آن‌گاه دنیا شاید آگاه می‌شد که عمق فاجعه در افغانستان به چه اندازه است.

طالبان یکی از گروه‌های تندروی دینی است که از مدارس دیوبند پاکستان برخاسته‌اند. اگر ما بخواهیم ریشه‌های آن‌چه را که امروزه در افغانستان می‌گذرد، دریابیم باید به متون درسی مدارس دیوبند مراجعه کنیم. یکی از کتاب‌هایی که در مدارس دینی دیوبندی تدریس می‌گردد، کتاب «الهدایه شرح البدایه المبتدی» از علی بن ابی‌بکر مرغینانی است. مباحث مفصلی در این کتاب در باره برده‌گی و برده‌گیری وجود دارد که در آن‌ها در باره‌ی کنیزکان و احکام جماع با آن‌ها صحبت می‌شود. با وجودی آن‌که سال‌ها می‌شود موسسه برده‌گی و برده‌گیری در جهان ملغا شده و ارزش‌های حقوق بشری بر کرامت برابر همه انسان‌ها تاکید می‌کند، اما موضوع برده‌گیری هنوز از متون درسی این مدارس حذف نشده و از آن اعلام برائت نگردیده است.

تدریس این باب در مدارس دیوبندی و تقبیح‌نکردن پدیده‌ی برده‌گیری از سوی آن نهادها باعث گردیده که گروه‌های جهادی همیشه از میان طلاب و فارغان آ‌ن‌ها با انگیزه‌های جنسی سربازگیری کنند. طالبان تنها در این دور حاکمیت شان نیست که الهه‌ها را به برده‌گی جنسی گرفته‌اند، بلکه در دور قبلی حاکمیت شان نیز از این‌گونه جنایات بسیار انجام دادند. حتا عرب‌های افغان نیز در پشاور، بحث فقهی راه انداخته بودند که آیا کنیزگرفتن دختران کارمندان دولت حزب دموکراتیک خلق جایز است یا خیر؟ عبد.الله عز.ام که در میان آن‌ها آدم معتدلی بود گفته بود که این موضوع باعث تحریک حساسیت‌های قبیله‌ای می‌گردد و باید از طرح آن صرف نظر کرد. به هر صورت، واقعیت این است که مدارس دیوبندی در جنایاتی که طالبان انجام می‌دهند، مسوولیت مستقیم دارند. این مدارس باید در باره‌ی این جنایات به صورت واضح و روشن موضع بگیرند و هم‌چنان در متون درسی خود بازنگری کنند.
عبدالشهید ثاقب