عاملان تکوین تفکر تجزیه‌طلبی در افغانستان

ملا یعقوب پسر ملاعمر در توصیف پدرش گفته است که او کسی بود که افغانستان را از تجزیه نجات داد.
من تصور نمی‌کنم هیچ گاهی افغانستان بیش‌تر از امروز در معرض خطر تجزیه قرار گرفته باشد. تجزیه در نخست در ذهن مردمان یک کشور اتفاق می‌افتد و سپس در واقعیت. امروزه اکثریت مردم افغانستان تجزیه را تنها راه حل می‌دانند. اگر باور ندارید همه پرسی برگزار کنید و یا سری به شبکه‌های اجتماعی بزنید. این نتیجه اعمال ضدانسانی و ستم‌گری‌های قومی و مذهبی ط.البان عمامه‌دار و نکتایی‌دار است که مردم امکان هرگونه همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام را منتفی می‌دانند و فکر می‌کنند که با تجزیه از وضعیت وحشتناک کنونی رهایی خواهند یافت.
نکته دیگری را که می‌خواهم بگویم این است که عامل اصلی تکوین تفکر تجزیه‌طلبی در افغانستان ناسیونالیسم قومی افغانی است. ناسیونالیسمی که مبتنی بر حذف و طرد اقوام و درجه‌بندی آن‌ها به شهروندان درجه اول و دوم می‌باشد. این تفکر افغانستان را به سوی تجزیه سوق داده است. جلوگیری از تجزیه ممکن نیست مگر با تمرکززدایی از نظام و فدرالی‌سازی آن.
واقعیت این است که اگر روزی افغانستان به عنوان یک کشور واحد دوباره احیا شود، این کار فقط در قالب طرح لطیف پدرام ممکن خواهد بود، نه ملا عمر. در واقع این پدرام است که راه حل مناسبی برای جلوگیری از تجزیه دارد، نه ملاعمر و اسلافش.
عبدالشهید ثاقب