طالبان و هزاره های شیعه مذهب

فارغ از مبانی نظری و اعتقادی و مباحث تئوریک و ایدئولوژیک، آنچه طی ۲۶ سال گذشته از رفتار و اعمال گروه طالبان مشاهده کرده‌ایم، آنان با مجموعه‌ی «شیعه/هزاره»ی افغانستان، موضع و رفتارِ خشن، خصمانه و آشتی‌ناپذیر داشته‌اند:

۱) طالبان در این ۲۶ سال درگیری و رویارویی با اقوام و احزاب مختلف افغانستان، هیچ مجموعه‌ی قومی ـ مذهبی را نسل‌کشی و قتل عام (کشتارِ پیر و جوان، کودک و کهنسال، مرد و زن، نظامی و غیرنظامی) نکرده‌اند؛ اما در مورد هزاره‌های شیعه‌مذهب، حداقل سه بار مرتکب نسل‌زدایی قومی ـ مذهبی شده‌اند: نسل‌کشی «مزارشریف» در تاریخ ۱۷/۵/۱۳۷۷، نسل‌کشی مردم «یکاولنگِ» ولایت بامیان در تاریخ ۱۹/۲/۱۳۷۸ و نسل‌کشی مردم «میرزاولنگِ» ولایت سرپل در تاریخ ۱۴ اسد/مردادِ ۱۳۹۶٫

۲) گروه طالبان، آثار باستانی و میراثِ فرهنگی ـ تاریخی هیچ قومیتی را ویران و نابوده نکرده‌اند؛ اما آثار باستانی و تاریخی‌ای ارزشمند و بی‌مانند هزاره‌ها در شهر بامیان (از جمله مجسمه‌های عظیم بودا) را با فرمان رسمی ملاعمر، تخریب و ویران کردند؛

۳) گروه طالبان تا کنون هیچ مجموعه‌ی قومی ـ مذهبی را به شکل رسمی و علنی، خارج از دایرۀ مسلمانی و مهدور الدم اعلام نکرده‌اند؛ اما همزبان با نسل‌زدایی هزاره‌ها در مزار شریف، ملا عبد المنان نیازی سخنگوی رسمی طالبان در آن عصر، از یک تریبون علنی و عمومی اعلام کرد که هزاره‌ها یا باید مسلمان شوند و یا افغانستان را ترک کنند و یا کشته شوند.

۴) جنگجویان طالبان، رهبر و کلانِ هیچ قومیت و مجموعه‌ای را در حالِ اسارت و با دستان بسته نکشته‌اند؛ اما شادروان مزاری و هشت تن از همراهانش را در ۲۲ حوت/اسفند ۱۳۷۳، در حالِ اسارت و با دستان بسته به قتل رساندند.

۵) پس از سقوط امارت طالبان و حضور نیروهای خارجی در افغانستان، جنگ‌های این گروهِ پیکارجو در قالبِ عملیات چریکی، راه‌گیری، بمب‌گذاری و تخریبِ امکانات عمومی ادامه یافت. طی این نوزده سال جنگ و گریز و رویارویی غیرمستقیم، طالبان بیشترین گروگان‌گیری، گردن‌زنی، آزار و کشتارِ هدفمند و انتخاب‌شده را نسبت به اقلیت قومی ـ مذهبی هزاره اِعمال کرده‌اند. درّه‌ها و گردنه‌های جلریز در میدان، درّۀ قیاق و دشت قره‌باغ در غزنی، کُندی‌پُشت و شاه‌جوی در زابل، راه‌های مواصلاتی ولایت غور در مرکز و ولایات شیعه‌نشینِ شمال، شاهد صدها مورد اسارت و آزار و کشتارِ مسافران هزاره با انگیزۀ‌های قومی و مذهبی بوده است.

مسیح ارزگانی