طالبان و آغاز استبداد مذهبی در بامیان

بر اساس گزارش رادیو سلام وطندار، مسئولان طالبان در ولایت بامیان، برای تأمین خرج و مصارف این گروه از مردم این ولایت عشر جمع‌آوری می‌کنند. شماری از کشاورزان مرکز بامیان ابراز نگرانی کرده‌اند که طالبان قرار است از محصولات زراعتی گندم و کچالوی آنان از هر ۱۰ سیر گندم یک سیر و از هر ۱۰ بوری کچالو نیز یک بوری آن را مالیات جمع‌آوری کنند. بر اساس گزارش‌ها طالبان از هر خانواده در ولسوالی یکه‌ولنگ ۵۰ افغانی عشر جمع‌آوری کرده‌اند. برخی ساکنان ولسوالی شیبر بامیان، نیز گفته‌اند که گروه طالبان از شماری از شوراهای انکشافی و روستاهای این ولسوالی از هر شورا و روستا مبلغ یک‌هزار و ۵۰۰ افغانی عشر جمع‌آوری کرده‌ است. جمع‌آوری عشر از سوی طالبان، در حالی است که فقر و بیکاری در این ولایت در حال گسترش است و برخی از خانواده‌ها به نان شب خویش محتاج‌اند و برخی دست به کوچ زده‌اند.

در مذهب شیعه ما زکات را داریم، که طبق فتوای فقها نه در کچالو تعلق می‌گیرند و نه در بسیاری از کالاهای که طالبان از آن‌ها عشر جمع‌آوری می‌کنند. زکات در مذهب شیعه، به محصولات معینی مانند خرما، کشمش، جو، گندم، طلا، نقره، گوسفند، گاو، شتر، آن هم طبق شرایط خاص و رسیدن به نصاب معین تعلق می‌گیرد؛ که این شرایط و نصاب، در زمان ما ممکن است تنها در جو و گندم تکمیل شود. در سایر مواردی مانند گاو و گوسفند منتفی است؛ زیرا علاوه بر رسیدن به نصاب معین، شرط است که حیوانات در طول سال بیکار باشند و از علف بیابان بچرند. در حالی‌که در هزارجات نصف سال حیوانات در منزل علف می‌خورند و شرط زکات حیوانات مفقود است.

البته انحصار زکات در نه مورد، اختصاص به مذهب شیعه ندارد، برخی فقهای اهل سنت نیز، طبق روایات و سیره رسول خدا (ص)، زکات و عشر را تنها در محصولاتی مانند خرما، کشمش، جو و گندم واجب می‌دانند. از جمله این روایت از رسول خدا (ص) که فرمود” والعُشر فی‌التمر و الزبیب و الحنطه والشعیر” عشر در خرما، کشمش، گندم و جو است (ابن قدامه، مغنی، ج۲، ص ۵۴۹) و حداقل این‌که موارد متعلق عشر در میان فقهای اهل سنت نیز مورد اختلاف است. حتی اگر طبق مذهب حنفی، عشر در همه اموال تعلق بگیرد و مورد مصرف آن هم حکومت باشد، طالبان نباید این سیاست مذهبی و سخت‌گیرانه را بر شیعیان تحمیل کنند، گرنه سخن گفتن از مدارای مذهبی و احترام به شیعیان بیهوده و دروغ بیش نخواهد بود، مردم هم در مرور زمان، از چنین سیاستی به ستوه آمده، آن را قطعا تحمل نخواهند کرد!

عبدالعلیم برهانی