شکست کنفرانس یک روزه مسکو

یکی از نقاطی که در پلان امریکا و نامه آمرانه آنتونی بلینکن به اشرف غنی و عبدالله بر میآید راه حل منطقه این برای پایان جنگ در افغانستان است. درک این موضوع که جنگ در افغانستان سه بعدی است، امر خوبی است :

ـ بعد اول که امروز طالبان (خواه مخالف آنها باشیم خواه موافق آنها) آنرا تمثیل میکنند و اسلامگرایان دیروز آنرا جهاد علیه تجاوز شوروی “کافر”، یعنی مبارزه علیه یک قدرت خارجی در افغانستان میدانستند.

ـ بعد دوم آن، بازهم بپذیریم یا نپذیریم، خصلت “جنگ داخلی” است. جنگهای داخلی مانند تمام جنگها متنوع اند، اهداف، نیروهای درگیر، شیوه جنگ در همج جا یک گونه نیست. در افغانستان ظهور طالبان و جنگهای آن برعلاوه اینکه افزاری برای سیاست و اهداف ارتش پاکستان در افغانستان بود، خصلت جنگ داخلی را نیز داشت و دارد.

ـ بعد سوم جنگ در افغانستان خصلت منطقوی آن است. حتا قبل از حضور نظامی امریکا کشورهای منطقه، پاکستان، ایران، هند، روسیه به اشکال مختلف تا حد کمک نظامی به نیروهای نزدیک به خود در جنگ افغانستان دخیل بوده اند.

بعد اول که بیش از ۱۸ سال دوام کرد در ۲۵ فبروی ۲۰۲۰ با توافقنامه صلح میان امریکا و طالبان با قبول ضمنی شکست نظامی توسط امریکا به پایان رسید. محتوای توافقنامه امضا شده ( بدون شناخت از متون سری آن) پیروزی کامل طالبان را نمایندگی میکند. آنچه را که صلح مینامیم و روندی که همه از آن صحبت میکنیم فقط ترک مخاصمه و کشتار همدیگر است. اگر هم ما قبل از اول ماه می (کنفرانس استانبول) و یا بعد از آن، اگر طالبان مهلتی بیشتر به امریکا برای خروج نیروهای باقیمانده آن بدهند و حمله به سربازان امریکایی را دوباره از سر نگیرند ( آنها از نگاه حقوقی و سیاسی حق دارند زیرا یک طرف معامله توافقنامه را نقص کرده)، فقط این نوع صلح یا آتش بس عمومی و سراسری حاصل خواهد شد. صلح واقعی صلحی است که نیروهای سیاسی، قومی، مذهبی بطور مسالمت آمیز باهم همزیستی کنند، صلح اجتماعی و همدیگر پذیری. چنین صلحی نیاز به یک یا دو دهه دیگر دارد.

اما حتا همین روند صلحی که جریان دارد و با توافق میان طالبان و نیروهای مخالف آن صورت میگیرد، نمیتواند بدون نقش فعال کشور های منطقه که در مسایل افغانستان دخیل اند حاصل شود. متاسفانه کنفرانس مسکو که در این مورد میتوانست یکنوع آمادگی یا “خود را گرم کردن” قبل از کنفرانس استانبول “مسابقه”، از حضور در میدان مسکو خود داری نمودند. عدم حضور ایران و هند، دو کشور مهم که دعوت شده بودند، نشان میدهد که عدم اعتماد به “پلان صلح” امریکا، عدم اعتمادی که ناشی از بقدرت رسیدن طالبان است، خیلی زیاد است.

دکتر کریم پاکزاد