شکست بازدارندگی ترامپ در قبال ایران

هفته پیش، سالگرد ترور سردار سلیمانی بود؛ از این رو، بار دیگر فضای تنش در مناسبات ایران و امریکا بازتولید شد و روند تصاعدی یافت. در این یادداشت کوتاه و در شرایطی که در روزهای اخر عمر سیاسی دونالد ترامپ(سلطان تحریم) قرار داریم، به ارزیابی تبعات این ترور پرداخته می شود. به نظر می رسد اگرچه ایران به حمله‌ای موشکی به عین‌الاسد اکتفا کرد، ولی از جنبه‌های دیگری به این ترور پاسخ داد:

۱️. یک پاسخ نه در حوزه منطقه‌ای بلکه در ارتباط با برنامه هسته‌ای بود. جمهوری اسلامی با تسریع در اجرای گام‌های کاهش تعهدات، سطح غنی‌سازی با سانتریفیوژهای جدید را افزایش داد که به کاهش «زمان گریز هسته‌ای» ایران انجامیده است.

۲️. پاسخ دیگر از سوی گروه‌های مقاومت عراقی صورت گرفت که با حملات خمپاره‌ای به پایگاه‌های آمریکا و متحدانش حداقل ۳ سرباز را کشتند. این امر نشان داد ترور سردار سلیمانی نه‌تنها به افزایش بازدارندگی در برابر ایران و گروه‌های مقاومت نینجامیده، بلکه آمریکایی‌ها را بیش‌ازپیش به خطر انداخته است.

به نظر می رسد آمریکا گمان کرده با ارسال زیردریایی، ناو هواپیمابر و بمب‌افکن B52 می‌تواند این بازدارندگی را ارتقا دهد ولی واقعیت چیزی جز شکست سیاست «فشار حداکثری» نیست. طبق این یادداشت، ترامپ صرفاً با هدف خودنمایی به چنین اقدامی مبادرت کرد ولی در عمل درب‌های دیپلماسی را بست و ایران را به مقاومت بیشتر ترغیب کرد.

به نظر می‌رسد برخلاف تحلیل‌های اولیه که گمان داشتند این ترور به یک جنگ دامنه‌دار منجر خواهد شد، تصمیم ایران به تنوع‌بخشی به پاسخ، توانسته موقعیتی فراهم کند که ضمن پرهیز از تبعات گسترده، با انعطاف‌پذیری، امکان پاسخ را در هر زمان ممکن میسر سازد.

دکتر عبداللطیف نظری