شرح دعای روز ششم ماه مبارک رمضان

«اللَّهُمَّ لا تَخْذُلْنِی فِیهِ لِتَعَرُّضِ مَعْصِیَتِکَ وَ لا تَضْرِبْنِی بِسِیَاطِ نَقِمَتِکَ وَ زَحْزِحْنِی فِیهِ مِنْ مُوجِبَاتِ سَخَطِکَ بِمَنِّکَ وَ أَیَادِیکَ یَا مُنْتَهَى رَغْبَهِ الرَّاغِبِینَ»
ترجمه: خدایا! مرا در این ماه به خاطر نزدیک شدن به نافرمانی‌ات وامگذار و با تازیانه‌های انتقامت عذاب مکن و از موجبات خشمت دورم بدار، به فضل و عطاهایت، اى نهایت دل‌بستگی دل‌شدگان.

پاداش خواندن دعا

کفعمی می‌نویسد: هرکسی این دعا را در روز ششم ماه مبارک رمضان بخواند، خداوند چهل هزار شهر به وی عطا می‌کند.

واژگان:

تَخْذُل: از «خذل» رها کردن. یاری نکردن. خذلان آن است که به یارى دوستى امیدوار باشى و او تو را رها کند.
مَعْاصِی: جمع «مَعْصِیَهً» اطاعت نکردن.
سِیَاطِ: جمع «سوط»: شلاق که از پوست بافند. اصل آن به معنى آمیختن است و علّت این تسمیه آن است که تارهاى شلاق به هم‌آمیخته و مخلوط است. ‏
نَقِمَه: جمع «نَقْمه»: کیفر دادن به‌وسیله عذاب و شکنجه.
زَحْزِحْ: دور شدن. کنار شدن و کنار کردن. ‏
سخط: مقابل رضا، همان‌گونه که غضب در مقابل رحمت است. در مصباح اللغه سخط را به غضب معنا نموده است.
مَنَّ: دو معنا دارد: الف. احسان بدون منت و پس‌گیری؛ که نیکوست. ب. احسانی که با منت و تفاخر باشد که ناشایست است.
أَیَادِی: جمع «أید» قوت. تقویت کردن.
رَغْبَهِ: اراده و میل است. راغب: میل کننده.

نکته‌ها:

۱٫نافرمانی خداوند، مهم‌ترین دغدغه مؤمنان روزه‌دار.
نافرمانی و آلوده شدن به گناه یکی از دغدغه‌های مؤمنان روزه‌دار است که در ماه مبارک رمضان درنیایش روزانه خود از خداوند درخواست می‌کند تا وی را در این وادی خطرناک نافرمانی، تنها نگذارد؛ لذا در آغازین فراز دعا این‌چنین بیان می‌دارد: «اللَّهُمَّ لا تَخْذُلْنِی فِیهِ لِتَعَرُّضِ مَعْصِیَتِکَ».
۲٫نافرمانی خداوند، مایه ذلت و خواری.
نافرمانی و معصیت پروردگار سبب خواهد شد تا خداوند شخص گناهکار را به حال خودش واگذارد؛ قطعاً کسی را که خداوند به حال خود واگذار کند و از مساعدت و یاری خویش محروم سازد، در منجلاب بدبختی گرفتارشده خوار و ذلیل خواهد شد.
۳٫لزوم دوری از معصیت و نافرمانی خداوند.
از این‌که در اولین فراز دعای روز ششم، شخص دعاکننده از خداوند می‌طلبد تا وی را در نزدیک شدن به نافرمانی خویش تنها نگذارد، به دست می‌آید که بر انسان مؤمن روزه‌دار لازم است تا در ماه مبارک رمضان، با خودسازی همراه با دعا و نیایش از تنها ماندن در وادی گناه و معصیت جلوگیری نماید.
۴٫فرمان‌بری و بندگی خدا، مایه کمال و عزت آدمی.
هراندازه که نافرمانی و معصیت خداوند مایه ذلت و خواری است، به همان اندازه فرمان‌برداری و بندگی او مایه سربلندی و عزت انسان خواهد شد.
۵٫ضرورت سعی و تلاش برای جلب کمک و یاری خداوند.
ضرورت دار که انسان مؤمن برای محروم نشدن از مساعدت و یاری خداوند و تنها نماندن در برابر آلودگی‌های گناه و معصیت، در هر زمان ممکن تلاش همه‌جانبه نماید به‌ویژه در ماه مبارک رمضان، با دعا و نیایش زمینه‌ساز این مهم باشد، آن‌گونه که دعاکننده از خداوند می‌خواهد: «اَللّهُمَّ لاتَخْذُلْنی فیهِ لِتَعَرُّضِ مَعْصِیَتِکَ».
۶٫کیفر و انتقام خداوند از بندگان عصیانگر.
در فراز دوم دعا، «وَ لا تَضْرِبْنِی بِسِیَاطِ نَقِمَتِکَ» برای امان ماندن از انتقام الهی، آنچه خداوند با بندگان گناهکار و عصیانگر انجام می‌دهد، نیایش کننده از خداوند تقاضا می‌کند که با شلاق‌های عذاب و شکنجه با وی چنین رفتار نشود.
۷٫سخت، کوبنده و متنوع بودن انتقام الهی.
از واژه‌های «تَضْرِبْنِی» و «سِیَاطِ» که با صیغه جمع بیان‌شده است، می‌شود چنین برداشت نمود که عذاب و انتقام الهی از بندگان عاصی سخت و کوبنده است؛ زیرا این دو واژه نشان می‌دهد که با شلاق‌ها زدن، کنایه از متنوع بودن عذاب الهی است.
۸٫لزوم دوری از خشم پروردگار.
در سومین فراز دعا، «وَ زَحْزِحْنِی فِیهِ مِنْ مُوجِبَاتِ سَخَطِکَ» دعاکننده از خداوند درخواست می‌کند تا وی را ازآنچه موجب خشم و غضب اوست دور سازد. در حقیقت نیایشگر، خود و دیگران را متوجه این نکته می ساز، از کارهای که باعث خشم خداوند می‌شود باید پرهیز نمود.
۹٫ماه رمضان، فرصت مناسب برای دوری از خشم خداوند.
شخص دعاکننده که از خداوند می‌طلبد تا وی را در این ماه از موجبات خشم خودش دورنگه دارد، درواقع به این مطلب اشاره می‌کند که مؤمنان باید تلاش نمایند تا در ماه مبارک رمضان زمینه‌های انحراف و گناه را از خود دور کنند تا با آلوده شدن به آن‌ها خشم الهی را متوجه خود نسازد.
۱۰٫مساعدت و یاری خداوند، منتی بر بندگان او.
در پایان دعا و نیایش، شخص دعاکننده به این مهم متوجه می‌سازد که بازداشتن بندگان از ورود ‌به گناه و نافرمانی، دوری ازآنچه که باعث خشم و غضب خداوند می‌شود، منتی از سوی خداوند بر بندگان است نه اینکه از باب استحقاق آنان باشد؛ زیرا اطاعت و فرمان‌بری وظیفه بندگان است و نافرمانی باعث خشم خداوند و انتقام و کیفر را در پی دارد.
۱۱٫قدرت و توانمندی خداوند بر یاری‌کردن بندگان.
از کلمه «أَیَادِیکَ» که به صیغه جمع آمده است، استفاده می‌شود که خداوند قدرت مطلقه دارد و می‌تواند بندگانش را یاری رساند و از گناه انحراف آنان جلوگیری نماید. بدون تردید دعا و نیایش یکی از ابزارهای است که آدمی از آن بهره برده و بدون واسطه از خداوند کمک بخواهد.
۱۲٫جاذبه خداوند، فوق همه جاذبه‌ها.
با توجه به اینکه خداوند از روح خود به انسان دمیده است، «وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی» و او را با فطرت توحیدی آفریده است؛ لذا ساختار اولیه آدمی به‌گونه‌ای است که به‌سوی کمال مطلق تمایل دارد. اگر انسان بخواهد خود را جاودانه بسازد باید میل و رغبتش را به خدا و کمال مطلق پیوند دهد و انسان‌های اندیشمند دارای چنین ویژگی است و این نهایت کمال آدمی است که خود را به این مرحله برساند.

نتیجه‌گیری

در دعای روز ششم که دارای سه فراز است، بیشتر به اثرات گناه توجه شده ازاین‌جهت اساس دعا به بخشایش گناه که خشکاننده این اثرات است شروع‌شده و سپس آثار گناه را موردتوجه قرار می‌دهد و در فراز اول به ما می‌آموزد که گناه مایه خواری است و در فراز دوم می‌گوید: خداوند با کیفر و انتقام گناه انسان را عذاب می‌کند و در فراز سوم گناه را موجب خشم خدا برشمرده و در پایان بخشش گناه از سوی خداوند را منتی از جانب ذات باری‌تعالی می‌داند و اینکه باید خدا نهایت آرزوها قرار گیرد تا انسان ابدی شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین فصیحی غزنوی