شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان

«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَالتَّنْبِیهَ وَأَبْعِدْنِی مِنَ السَّفَاهَهِ وَالتَّمْوِیهِ وَاجْعَلْ لِی نَصِیباً فِی کُلِّ خَیْرٍ أُنْزِلَ فِیهِ یَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدَیْنِ.»
ترجمه: خدایا! در این ماه به من تیزهوشى و بیدارى عنایت فرما و از بی‌خردی و اشتباه دورم ساز و از هر خیرى که در این ماه نازل می‌کنی، برایم بهره‌ای قرار ده و به‌حق جودت اى جودمندترین جودمندان.

پاداش خواندن دعا

در روایتی از ابن عباس پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: هرکسی این دعا را بخواند؛ خداوند در جنه الفردوس خانه‏ای برایش بنا می‌کند که هفتاد هزار غرفه دارد در غرفه‌ای هزار تخت و در هر تختی حوریه‌ای قرار دارد و هرروز هفتاد هزار ملک با هدایای از نزد خداوند بر او وارد می‌شوند.
واژگان:
ذهن: هوش و ذکاوت، فهم و عقل.
تنبیه: از نبه، به معنی بیدار شدن از خواب، و بیداری از غفلت.
سفه: نقیض و ضد حلم‏. حماقت. قاموس آن را جهالت گفته. صحاح گفته: ضد حلم و اصل آن خفّت و حرکت است. راغب می‏گوید: خفّت و سبکى در بدن است، این واژه در سبک‌سری و ناآرامى نفس که نتیجه کمبود عقل و خرد است در کارهاى دنیوى و اخروى هر دو به کار مى‏رود. درباره سفاهت دنیایى، آیه: (وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَکُمُ‏- اموال خویش به کم‌خردان ندهید). و درباره سفاهت اخروى مى‏گوید: (وَ أَنَّهُ کانَ یَقُولُ‏ سَفِیهُنا عَلَى اللَّهِ شَطَطاً- به‌راستی‌که کم‌خرد و سفیه ما، درباره خداوند سخنان ناحق و بیهوده گفت) و این سفاهت در دین است و آیه (أَ نُؤْمِنُ کَما آمَنَ‏ السُّفَهاءُ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهاءُ) . تنبّه و آگاهى مى‏دهد که کسانى که مؤمنین را سفیه نامیده‏اند، خود کم‌خردان و سفیهان‌اند.
تمویه: خدعه و نیرنگ بازی، مخلوط کردن حق با باطل ، پوشاند حق و نمایش دادن باطل را به‌صورت حق مثل‌اینکه کسی آهن یا مس را طلا جلوه دهد، کلام تمویه یعنی کلامی که در آن حق آشکار نگردد.

نکته‌ها

۱٫هوش و ذکاوت، سرمایه زندگى و وسیله بندگى.
ذهن انسان یکی از نعمت‌های ارزشمند آدمی است که مایه امتیاز او از سایر موجودات می‏گردد. باعقل و خرد است که انسان می‏تواند حقایق را دریافت و با پذیرش پند و حکمت، جهل و خرافات را از درون خود بزداید و مسیر بندگی و عبودیت آگاهانه را انتخاب نماید؛ لذا اولین خواسته انسان مؤمن در این روز هوش و خرد است.
۲٫خرد و تنبیه، زینت انسان و چراغ راه آدمی.
خرد آدمی از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی و بهترین مشعل روشنگر انسان به‌سوی سعادت است. عقل زینت و چراغ راه زندگی است، درصورتی‌که گردوغبار غفلت آن را فرانگرفته باشد؛ لذا دومین خواسته مؤمن روزه‌دار، بیداری از غفلت است که در سایه این دو خود آگهی، بصیرت، آینده‌نگری برای انسان حاصل می‌گردد.
۳٫«سفاهت» و «تمویه»، عامل سقوط انسان.
دومین خواسته روزه‌دار در این روز، دورى از «سفاهت» و «تمویه»، است؛ زیرا سفاهت محرومیت انسان از نعمت بزرگ اندیشه و خرد است و «تمویه» استفاده باطل از هوش و ذکاوت خدادادی است. روزه‌دار واقعی از خداوند مسئلت دارد که او را در سایه هوش و بصیرت از هرچه جانش را آلوده مى‏کند دور سازد تا از سقوط در دام جهل و هوای نفس مصون بماند.
۴٫باطل گرایی و حیله‌گری دوری از مسیر حق و حقیقت.
ازجمله خواسته مهم روزه‌داران در این روز دوری از تمویه و حیله‌گری است زیرا انسان حیله‏گر به‌جای رسیدن به حقیقت به دنبال آن است تا حق و باطل را جابجا نموده به نیت شوم خود دست یابد؛ ازاین‌رو مؤمنین واقعی از خداوند می‌خواهند که آنان را از حیله گیری دور نموده در پرتو خرد و آگاهی به‌سوی حق و حقیقت رهنمون سازد.
۵٫رمضان، ماه نزول خیرات و برکات الهی.
عبارت «وَاجْعَلْ لِی نَصِیباً فِی کُلّ ِخَیْرٍأُنْزِلَ فِیهِ» بیانگر آن است که در این ماه برکات بی‌شمار الهی بر بندگانش نازل می‏گردد؛ لذا خواسته مؤمن روزه‌دار برخورداری از جمیع خیرات و برکاتی است که از آن سرچشمه خیر و منبع فیض در این ماه برای مهمانانش ارزانی می‏شود، مهمانانی که خدای اکرم‌الاکرمین میزبان آنان است؛ لذا مسئلت دارد که در هر خیری که نازل مى‏شود، بهره و نصیبی داشته باشد.

نتیجه‌گیری

در سومین مرحله از نیایش با پروردگار، مؤمن روزه‌دار، سرمایه‌های اصلی بندگی و عبودیت را از پیشگاه حضرت حق مسئلت دارد که عبارت از عقل و خرد و دوری از غفلت وبی خبری است؛ زیرا باعقل و خرد می‌توان حق را از باطل تشخیص داده مسیر عبودیت را در پیش گرفت. در فراز دوم از خداوند خواسته است که او را ازجمله سفیهان که از نعمت خرد و هوش محروم است، قرار ندهد ونیز ازجمله کسانی که حق و باطل را مخلوط می‏کنند نباشد؛ زیرا در هردو صورت از رسیدن به رشد و کمال واقعی بازمی‌ماند. درنهایت از خداوند درخواست دارد از تمامی برکات و خیراتی که در این ماه بابرکت برای بندگانش ارزانی می‌دارد بهره‌مندش گرداند؛ زیرا جود و بخشش خداوند بی‌حساب است به‌خصوص که در این ماه برای برخی بندگان وارسته‌اش لطف و عنایت ویژه دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین فصیحی غزنوی