شرح دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان

«اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ فَضْلِکَ وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ فِیهِ بَرَکَاتِکَ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِکَ وَ أَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ یَا مُجِیبَ دَعْوَهِ الْمُضْطَرِّینَ.»
ترجمه: خدایا! در این ماه درهاى فضلت را به روى من بگشا و برکاتت را بر من نازل فرما و به موجبات خشنودی‌ات موفقم بدار و در میان بهشت‌هایت جایم ده، اى برآورنده خواهش درماندگان.

پاداش خواندن دعا

کسی که این دعا را قرائت کند، خداوند سکرات مرگ و سؤال نکیر و منکر را بر او سهل و آسان می‌سازد و ایمانش را ثابت و استوار می‌گرداند. –

واژگان:

افتح: فَتْح‏: گشودن و برطرف کردن اشکال و ابهام از چیزى است، که دو گونه است:
اول. گشودن چیزى که با چشم درک می‌شود، مثل باز کردن درب و مانند آن و باز کردن قفل و بازنمودن بار و متاع.
دوم. فتح یا گشودن چیزى که با بصیرت و فهم، درک می‌شود، مثل برطرف کردن غم و اندوه و عقده‌گشایی.
ابواب: البَاب‏ یعنى محلّ داخل شدن در چیزى واصلش راه ورودى یا مدخل مکان‌ها است مثل درب شهرها و خانه‏ها، جمعش- أَبْوَاب‏- است‏.
فضل: زیادت. فضل به دو معنى به‌کاررفته:۱٫ برترى.۲٫ عطیّه و احسان و رحمت؛ و هر دو از مصادیق معناى اولى است.
برکات: برکت: افزایش یافتن، افزون شدن، زیادت.
بحبوحات: بُحْبُوحَه: وسط و میانه چیزی.
جنات: جنت: باغی دارای درخت.
مضطر: درمانده و ناچار.

نکته‌ها

1. درخواست بازگشایی درهای فضل الهی از سوی مؤمنان روزه‌دار.
   در بیست و دومین روز ماه مبارک رمضان، یعنی بعد از دو دهه عبادت و بندگی، انسان مؤمن روزه‌دار هنوز خود را مستحق پاداش الهی نمی‌بیند و در نخستین فراز دعا و نیایش، «اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ فَضْلِکَ» طلب بازگشایی درهای فضل و رحمت خداوند را دارد.
2. امید داشتن به فضل خداوند، شیوه نیکو و پسندیده.
   دعا و نیایش شخص روزه‌دار برای باز شدن درهای فضل خداوند نشانگر این حقیقت است که انسان مؤمن بعد از بیست‌ویک روز امساک و انجام دادن فریضه الهی، تنها به فضل و رحمت او امیدوار است نه‌روزه و دیگر اعمال عبادی.
3. دعا و نیایش، سبب گشوده شدن درهای فضل الهی.
   شخص روزه‌دار، علاوه بر امساک و انجام فرایض دیگر، برای گشودن درهای فضل و رحمت خداوند بر روی خود، نیازمند دعا و نیایش است؛ زیرا اگر فضل الهی شامل حال انسان نگردد، با کوچک‌ترین غفلت و انحراف، نه‌تنها درهای فضل خداوند گشوده نخواهد شد که چه‌بسا خشم و غضب او را در پی داشته باشد.
4. فضل و رحمت خداوند دارای درهای زیاد.
   استفاده از واژه «ابواب» در دعا، می‌رساند که فضل الهی دارای درهای فراوانی که آدمی باید رمز بازگشایی آن‌ها را پیدا نماید؛ علاوه بر روزه‌داری و انجام عبادات دیگر، باید با دعا و نیایش از خداوند طلب استمداد نمود تا درهای فضل و رحمتش را بازنماید.
5. رمضان ماه نزول برکات الهی بر انسان روزه‌دار.
   فراز دوم دعا «وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ فِیهِ بَرَکَاتِکَ» این حقیقت را بیان می‌دارد که ماه مبارک رمضان، ماه فروآمدن برکات خداوند برای انسان روزه‌دار و باید در قالب دعا و نیایش از خداوند خواست که برکاتش را نازل نماید.
6. خداوند دارای برکات فراوان آسمانی.
   استفاده از کلمه «انزل» که به معنای فرو فرستادن است و نیز اضافه برکات به ضمیر منسوب به خداوند، نشان‌دهنده این حقیقت است که معمولاً برکات الهی از آسمان فرستاده می‌شود. درواقع انسان روزه‌دار درنیایش خود ترتیب منطقی را در نظر دارد؛ یعنی هنگامی‌که درهای فضل و رحمت الهی گشوده شود، برکات خداوند بر سر بندگان فرود خواهد آمد.
7. برکات مادی و معنوی به دست خداوند.
   با توجه به صیغه جمع بودن «برکات» دانسته می‌شود که شخص روزه‌دار، همه برکات الهی را خواسته است که مجموع آن‌ها به دو بخش مادی و معنوی دسته‌بندی می‌شود؛ برکات مادی شامل نعمت‌های است که انسان نیازمندی‌های جسمی خود را از آن‌ها تأمین می‌کند و برکات معنوی آن‌هایند که به‌واسطه آن‌ها انسان به سعادت و کمال دست می‌یابد.
8. کسب خشنودی خداوند، خواست مؤمنان روزه‌دار.
   انسان مؤمن همه سعی تلاشش بر این است که اسباب رضایت و خوشنودی خداوند را فراهم سازد؛ لذا در سومین فراز نیایش خود «وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِکَ» به این مهم اشاره می‌کند.
9. موفقیت در کسب رضایت خداوند، مایه‌ای سعادت آدمی.
   از اینکه در سومین فراز دعا و نیایش، انسان روزه‌دار عاجزانه از خداوند درخواست می‌کند تا اسباب رضایت و خوشنودی او را به دست آورد، نشان‌دهنده این حقیقت است که مؤمن همواره در تلاش است تا موجبات رضایت و خوشنودی پروردگار را فراهم سازد.
10. میانه باغ‌های بهشتی، آرزوی مؤمن روزه‌دار.
    شخص روزه‌دار، در پایان دعا خواسته اساسی و دل‌مشغولی همیشگی خود را باخدایش در میان می‌گذارد و آن اسکان یافتن در وسط و میانه باغ‌های بهشت است. «وَ أَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ»

11. خداوند مالک باغ‌های بهشتی.
    از اضافه شدن «جنات» به ضمیر خطاب که مرجعش خداوند است «جَنَّاتِکَ» دانسته می‌شود که خداوند مالک و صاحب اصلی باغ‌های بهشتی است.
12. میانه باغ‌های بهشت، بهترین مکان برای سکونت.
    از اینکه شخص نیایشگر، وسط و میانه باغ‌های بهشت را از خداوند طلب می‌کند معلوم می‌گردد که بهترین نقطه و مکان بهشت میانه آن است.
13. خداوند اجابت‌کننده درخواست درماندگان.
    در پایان دعا، شخص نیایشگر خود را مضطر و درمانده دانسته و خداوند را اجابت‌کننده درخواست درماندگان خطاب می‌کند، «یَا مُجِیبَ دَعْوَهِ الْمُضْطَرِّینَ» عاجزانه از او می‌طلبد که همانند درماندگان با وی رفتار نموده خواسته‌هایش را برآورده سازد.
14. ضرورت باورمندی دعاکننده، به استجابت دعا از سوی خداوند.
    از اینکه شخص روزه‌دار، در پایان دعا و نیایش خود خداوند را چنین خطاب کند، در حقیقت ایمان و باور عمیق دارد که خداوند قطعاً اجابت‌کننده دعای درماندگان است.
    نتیجه‌گیری
    در بیست و دومین روز رمضان، شخص روزه‌دار، چهار خواسته اساسی را باخدایش در قالب دعا و نیایش در میان می‌گذارد: ۱٫ گشایش در فضل و رحمت الهی؛ ۲٫ نزول و فرو فرستادن برکات الهی بر بندگان؛ ۳٫ فراهم شدن اسباب و لوازم رضایت و خشنودی پروردگار؛ ۴٫ سکنی گزیدن در میانه باغ‌های بهشت و اینکه قطعاً خداوند اجابت‌کننده درخواست درماندگان است.
    در این دعا به‌صورت بسیار زیبا و منطقی خواسته مطرح‌شده که برای ما آموزنده است. به‌راستی اگر در فضل و رحمت الهی بر روی انسان گشود، مشمول برکات مادی و معنوی قرار خواهد گرفت، کسی که مشمول فضل و برکات خداوند قرار گیرد، درواقع موجبات رضایت و خوشنودی او را فراهم کرده است و کسی رضایت و خوشنودی پروردگار به دست آورد، جایگاهش در میانه باغ‌های بهشت خواهد بود.

حجت‌الاسلام والمسلمین فصیحی غزنوی