ساخت دولت مدرن مقتدر بر پایه‌سنگ‌های کهنه ناممکن است!

بدون شک ما محتاج دولت مقتدر ملی هستیم؛ اما ساخت دولت مدرن (ملی) مقتدر بر پایه‌سنگ‌های کهنه ناممکن است!

الیور روا مدعی است که آنچه را احمدشاه ابدالی در قرن هیجدهم ساخت، دولت نبود؛ بلکه “کنفدراسیون قبایل” بود. از نظر او هدف کنفدراسیون قبایل نیز روشن و از قبل مشخص است: “تصاحب غنایم یا تقسیم غنایم تصاحب‌شده از بستر جنگ.”

روا در ادامه مدعی می‌شود اولین کسی که برای ساخت دولت مدرن (ملی) در افغانستان تلاش کرد، عبدالرحمن بود.
اما مشکل اساسی کار عبدالرحمن این بود که او شناختی از دولت مدرن نداشت. در نتیجه، می‌خواست دولت مدرن را بر پایه‌سنگ‌های کهنه‌ی قبیله و روابط قبیله‌ای بنا نهد.
فرجام این تلاش برای دولت‌سازی، آسیب‌دیدن بیش‌تر جامعه و از میان رفتن بسیاری از امکان‌ها با خلق سوءتفاهم تاریخی بود.

بنابراین عبدالرحمن نه‌تنها خود موفق به ساخت دولت مدرن نشد که زمینه‌ی این کار را از آیندگان نیز گرفت.
روابط اجتماعی که تا زمان او نسبتا خالی از تنش و سالم پیش می‌رفت، بعد از او پر از تنش و کاملا با بدبینی همراه شد.

حال اما متاسفانه طالبان نیز در همان مسیر عبدالرحمن گام نهاده‌اند. اگر این‌گونه پیش بروند، اندک امکان‌های فراروی دولت‌سازی و ملت‌سازی و ایجاد صلح پایدار و جامعه‌ی همدیگرپذیر را نیست و نابود می‌کنند.
اینان با تشکیل دولت کاملا قومی و تلاش برای کوچاندن سایر اقوام از سرزمین‌های‌شان زخم‌های تازه در پیکر نحیف افغانستان ایجاد می‌کنند. زخم‌هایی که اگر ایجاد شود، به راحتی درمان نمی‌شود.

طبیعی است که خون و چرک این زخم‌ها به همان اندازه که سایر اقوام افغانستان را می‌آزارد و رنج می‌دهد، خود اینان را نیز دچار رنج و درد می‌کند.

نوت: اگر مسئله حقوقی است، که باید حقوقی حل شود.

علی فائق