رویکرد سیاست خارجی بایدن در قبال چین

مقوله سیاست خارجی در دوره بایدن یکی از چالش‌های جدی وی در چهار سال آینده است. به نظر می رسد رئیس جمهور بایدن از ابزار‌های فشار و چانه‌زنی که ترامپ در تعامل با محیط‌های ژئوپلتیک یا قدرت‌های جهانی تولید کرده، صرف‌نظر نخواهد کرد. اما اینکه بایدن کاملا با همان آهنگ دوره ترامپ سیاست‌های گذشته را در قبال چین ادامه می دهد یا مسیر‌های جدیدی بر می گزیند که متناسب با شاکله رفتاری حزب دموکرات امریکاست، هنوز مشخص نیست.

یک چیز اما روشن است که بایدن به‌خوبی می‌داند که نمی‌تواند در جنگ اقتصادی و گمرکی با چین ادامه مسیر دهد، ولی تلاش خواهد کرد قطب‌های اقتصادی در جهان را در تعامل با چین کند کرده یا در اولویت قرار دهد. این تدبیر در قبال چین برای بایدن کافی نیست و نمی‌تواند در «مفهوم مهار» چین، به روش‌های مستقیم گذشته اکتفا نماید؛ لذا دو مقوله حقوق بشری و فرسایش نیابتی در محیط پیرامونی چین یا در مسیر‌های هدف‌گذاری شده چینی‌ها، اولویت تکمیلی در رویکرد سیاست خارجی بایدن خواهد بود. هدف این است تا یک دوره تنش‌سازی‌های غیرمستقیم و نیابتی در محیط پیرامونی چین شکل بگیرد تا پتانسیل‌های ملی این قدرت غیرقابل کنترل، به‌نحوی فرسایش یابند و به این ترتیب، برای امریکا فرصت‌های احتمالی در بازسازی قدرت اقتصادی و حفظ هژمونی را میسر نماید. در ابزار‌های اقتصادی، فرصت‌های محدودی برای بایدن وجود دارد و حتی اروپایی‌ها در هفته‌های گذشته بزرگ‌ترین قرارداد‌های خود را با چینی‌ها ثبت کردند و منتظر بایدن نماندند؛ لذا بایدن باید در مسیر شبکه‌سازی جهانی چینی‌ها و جاده ابریشم آن‌ها به قاره‌های گوناگون، در مسیر‌های آبراهی یا خشکی، امکان مدیریت را برای خود فراهم کند.

این در حالی است که چینی‌ها بر خلاف سال‌های گذشته در قبال شانتاژ‌های ناوگان امریکایی و نیز در قبال تحریکات تنش‌ساز پنتاگون، با انگیزه و دستورکار روشن‌تری، فرمان‌های نظامی را صادر کرده‌اند که آسیب‌پذیری برای امریکا را افزایش خواهد داد.

دکتر عبداللطیف نظری