راه ترکستان

احزاب افغانستان، احزاب ملی نیستند، از ساختار دموکراتیک برخوردار نمی‌باشند، هیچ برنامه‌ای در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ندارند. در این احزاب، تصمیم‌ها و شبه برنامه‌ها از دو مشکل اساسی برخوردار است، به‌لحاظ محتوا، غالبا، کلیشه‌ای، کلی گویی، احساسی، واکنشی و پوپولیستی است و از راهبرد مشخص خبری نیست.

به‌لحاظ شیوه و شکل، تصمیم‌ها و چیزهای که برنامه خوانده می‌شود، بر اساس یک فرایند دموکراتیک اتخاذ نمی‌شود، بلکه مبتنی بر سلیقه شخصی و گاهی بر اساس امر و نهی است. این احزاب فرد محور و در مواردی خانوادگی هستند و حتا از یک قوم‌ خاص نیز نمایندگی نمی‌کنند.

سران احزاب، به‌گونه مفرط، دلت بسته منافع شخصی خود هستند، به‌این دلیل، به‌زده‌وبندهای مقطعی، خام و بدون دستاورد چنگ می‌زنند. آنان هرچند در تنگناها، خواسته‌های را با روپوش قومی نیز مطرح می‌کنند. گردانندگان این احزاب درک درست از منافع ملی ندارند، اساسا در پی منافع ملی نمی‌باشند، راهکار علمی و عملی برای برای برون رفت از مشکلات ملی ندارند.

بنابراین، خواسته‌های این احزاب، مبنی بر تناسبی شدن نظام انتخابات، به‌معنای گروگان گرفتن مردم افغانستان توسط چند بنگاه‌دار، موج سوار و  احیاناً چند خانواده سیاسی و خاموش کردن معدود صداهای مستقل، نخبه و طرح کننده مفاهیم جدید سیاسی است.

تا احزاب ملی و برنامه‌محور و دارای ساختار دموکراتیک شکل نگیرند، تناسبی شدن نظام انتخابات، و رأی دادن، به‌احزاب و قابل انتقال بودن رأی، به‌معنای نهادینه کردن نظام ارباب رعیتی، نخبه‌گریزی، از دور خارج کردن احزاب کوچک و انسداد مسیرهای کثرت‌گرایی و موانع ظهور چهره‌های جدید، در عرصه سیاست است و حتا بنا به‌یک برداشت، در تضاد با مفاد قانون اساسی جاری می‌باشد.

بنابراین احزاب، وقتی از دموکراسی سخن می‌گویند، مطالبات دموکراتیک را مطرح می‌کنند و خواستار عملی شدن فرایند‌های دموکراتیک می‌شوند، نخست باید ساختار خود را دموکراتیک سازند، در سطح ملی فعالیت کنند و به‌یک یا چند نفر معدود وابسته نباشد. آنگاه می‌توانند مطالبات نظام‌های حزبی، در جوامع توسعه یافته را مطرح کنند، در غیر این صورت، این ره به‌ترکستان است.

داکتر سید جواد سجادی