دو خبرنگار زن افغانستانی برنده جایز «لادلی» شدند

زنان خبرنگار در افغانستان به‌رغم تحمل ممنوعیت‌های اعمال شده طالبان بر زنان و دختران، متحمل سانسور و عدم دسترسی به اطلاعات و سرکوب آزادی بیان نیز هستند. این ممنوعیت‌ها، اما اراده برخی زنان را برای اطلاع‌رسانی استوارتر نگه‌ داشته است.

به‌تازگی، دو خبرنگار زن از افغانستان تحت سیطره طالبان، برنده جایزه رسانه و تبلیغات Laadli شده‌اند. این جایزه به خبرنگاران برتر در شش کشور آسیایی تعلق می‌گیرد که امسال مینه حبیب و فتانه بیات، برنده این جایزه شناخته شده‌اند.

این جایزه در شهر ممبی هند به برنده‌گان اهدا شده، اما این دو خبرنگار زن از افغانستان به دلیل محدودیت‌های طالبان نتوانسته‌اند در این مراسم حضوری اشتراک کنند.

یک نهاد رسانه‌ای در هند تحت نام جمعیت اول (Population First)، دو خبرنگار زن در افغانستان را برنده جایزه حساسیت جنسیتی «لادلی» شناخته است. این نهاد برای توان‌مندسازی زنان، برابری جنسیتی و بسیج جامعه کار می‌کند.

جمعیت اول (Population First) اعلام کرده که در سال ۲۰۲۳ میلادی، ۴۷ خبرنگار برنده جوایز رسانه و تبلیغات Laadli از شش کشور آسیای جنوبی و هند شناخته شده‌اند. این نهاد افزوده که جوایز اهدا شده، نقش رسانه‌ها را در شکل دادن ادراک‌ها نسبت به جنسیت با هدف ساخت جامعه‌ عادلانه برجسته می‌کند.

با این حال، مینه حبیب، رییس نهاد موسوم به زنان خبرنگار افغانستان و فتانه بیات، یکی از زنان خبرنگار، برنده جایزه رسانه و تبلیغات Laadli شناخته شده‌اند. این دو زن خبرنگار، اما به دلیل محدودیت‌های طالبان نتوانسته‌اند در مراسم اهدای این جایزه اشتراک کنند. این خبرنگاران می گویند «انزوای دیپلماتیک» افغانستان را دلیل عدم حضور خود در مراسم اهدای این جایزه در شهر ممبی هند می‌دانند.

مینه حبیب می‌گوید که پس از فروپاشی جمهوریت به‌رغم مشکلات به کار خبرنگاری خود به شکل بی‌طرفانه ادامه داده است. او می‌گوید: «در یک گزارشی که در مورد زنان نوشتم کمره‌ام را شکستاندند [طالبان] و خودم لت‌و‌کوب شدم. با وجود متضرر شدن گزارش خود را نوشتم.»

این خبرنگار می‌افزاید که اگر می‌توانست در مراسم این جایزه اشتراک می‌کرد و توجه بیش‌تر را به وضعیت زنان خبرنگار در افغانستان جلب می‌کرد. او می‌گوید که به دلیل «محدودیت‌های دیپلماتیک» نتوانسته است در مراسم اشتراک کند و از این لحاظ «خیلی متاثر» شده و احساس بد دارد.

همزمان، فتانه بیات، خبرنگار دیگری که برنده این جایزه شده می گوید آن را دستاوردی برای رسانه‌ها به‌ویژه زنان خبرنگار می‌داند که در این شرایط دشوار کار می‌کنند. او می‌افزاید، با وجودی که به دلیل «انزوای دیپلماتیک» افغانستان نتوانسته‌اند در مراسم اهدای این جایزه اشتراک کنند، اما از این که نامی از افغانستان در این مراسم برده شده ابراز خرسندی می‌کند.

خانم بیات می‌افزاید: «متاسفانه انزوای دیپلماتیک کشور، زنان خبرنگار افغانستانی را از حضور در این جشنواره برای دریافت جوایز لادلی محروم کرد. این برای ما خوشایند نبود، هرچند تیم جمعیت اول کوشش نهایی خود را انجام دادند تا برای ما دو خبرنگار از افغانستان زمینه حضور را فراهم سازند، چون در همان روزها روز سختی برای دیپلمات‌های افغانستان در هند بود که آن‌ها می‌خواستند سفارت افغانستان را رسماً به وزارت خارجه کشور دوست، هند، تسلیم بدهند، به همین دلیل ما موفق به دریافت ویزه نشدیم.»

این دو زن خبرنگار در حالی از مراسم اهدای جایزه در هند محروم شده‌اند که پیش از این طالبان، سفر زنان بدون محرم را به خارج از کشور منع کرده‌اند. براساس دستور طالبان، زنانی که به گفته آنان «محارم شرعی» نداشته باشند، نمی‌توانند سفر کنند.

این دو خبرنگار در حالی برنده جایزه حساسیت جنسیتی در افغانستان شده‌اند که طالبان ده‌ها فرمان منع‌کننده علیه زنان صادر کرده‌اند که آنان را علاوه از محروم کردن از حقوق ابتدایی‌شان از اجتماع و مشارکت در زند‌گی جمعی نیز محروم می‌کند.

این در حالی است که پیش از این نهادهای رسانه‌ای بین‌المللی اعلام کرده‌اند که با تسلط طالبان بر افغانستان، زنان خبرنگار به شدت تحت فشار قرار گرفته و از هر پنج زن، چهار تن به دلیل اعمال ممنوعیت‌‌های این گروه وظایف خود را ترک کرده‌اند.

ریچارد بنت، گزارش‌گر ویژه‌ حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان، محدودیت‌های طالبان علیه زنان خبرنگار را اسفناک خوانده است. او گفته که زنان با وجود محدودیت‌های اسفناک و خطر جانی به کار خود ادامه می‌دهند.

همچنان دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) گفته که زنان خبرنگار در فضای «رعب و وحشت» کار می‌‌کنند.

سازمان گزارش‌گران بدون مرز هم گفته که با تسلط دوباره طالبان، ۸۶ درصد از کارمندان زن در رسانه‌های افغانستان کارهایشان را از دست داده‌اند.

گفتنی است که طالبان به زنان خبرنگار دستور داده‌اند ماسک بزنند و در برخی از ولایت‌ها صدا و سیمای آنان نیز در رسانه‌ها منع شده است.