تقدیسِ پرچم

پرچم هر کشوری نماد هویت ملی و بین‌المللی ساکنان یک کشور و راهی برای بازشناختنِ آن از دیگر کشورهاست. تنوع رنگهای پرچم نشانه‌ی تنوع و تکثّر اقوام، زبان‌ها و مذاهب در هر کشور است. پایه‌ی عمودی که پرچم را به آن می‌آویزند نماد هم‌بستگیِ مردمان یک سرزمین و حسِ مشترکِ دینی، سیاسی، فرهنگی و سرزمینی- به‌رغم تنوع و تکثر قومی، زبانی- است.

تقدیس پرچم در حقیقت تکریمِ این حسِ مشترک است. جنگ داخلی اما مهمترین عاملِ فروپاشیِ این حس مشترک دینی و سیاسی و سرآغاز گذار از تقدیس‌گرایی به تقدیس‌زدایی از پرچم به مثابه‌ی نماد هویت ملی است. بروز جنگ داخلی شیرازه‌ی هویت یک‌پارچه‌ی کشور را ازهم می‌پاشد و مردمان یک سرزمین را به هویت‌های چندپارچه و دورافتاده ازهم تبدیل می‌کند. سران جهادی در گذشته و گروه شورشیِ طالب همین اکنون با راه‌انداختن جنگ، هویت ملی و احساسِ مشترک مردم را هدف قرارداده و با ارائه‌ی قرائتی متفاوت از هویت ملی و حس مشترک، سعی در جایگزین نمودنِ ایده‌آلهای قبیله‌ایِ سنت پشتون‌والی- زیر نام شریعت اسلامی- با احساس مشترک سیاسی و ملی دارند. برافراشتن و بازنمایی پرچمِ امارت اسلامی در جای‌جای کشور از سوی طالبان، در راستایِ تحقق چنین ایده‌ای شکل گرفته است.

از سوی دیگر، حکومت اشرف غنی و تیمِ منحصربه‌فرد وی نیز در این چندسال، گرچه در زبان و شعار از احساس مشترک ملی و سیاسی سخن می‌گویند، ولی در عمل تمام تلاش خود را در راستای تقویتِ هرچه بیشتر بنیان‌های قومیِ پشتون‌ها معطوف نموده‌اند.

بنابراین، در شرایطی که از یکسو هواداران حزب اسلامی گلبدین حکمتیار به برافراشتن پرچم‌های مخصوص خود در مناطق مختلف کشور مشغول‌اند، از یکسو پرچم امارت برافراشته شده است و از سویی اشرف غنی زیر سایه‌ی پرچم ملی به گسترشِ سیاستِ شووینیستی می‌پردازد، تجلیل از روز ملی پرچم (بیرق) امریست نمادین که با واقعیت‌های ملموس و مشهودِ جامعه‌ی امروز افغانستان ناسازگار است و با آن احساس مشترک- که آرمان مردم افغانستان است- بسیار فاصله دارد.

سید یحیی موسوی پویا