برنامه خروج بایدن جایگاه هند در پروسه صلح افغانستان را مستحکم می سازد

به نظر می رسد جو بایدن در مقایسه با دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین ایالات متحده امریکا، بیشتر قصد دارد هند را در موضوع افغانستان درگیر نماید.

جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده امریکا چهارشنبه شب گذشته طی سخنانی برنامه خود برای ختم طولانی ترین جنگ این کشور در افغانستان را اعلام نمود. براساس برنامه دولت بایدن قرار است تمام نیروهای نظامی امریکایی و نیروهای ائتلاف به رهبری امریکا تا یازده سپتامبر سال جاری میلادی به طور کامل و بدون هیچ پیش شرطی از افغانستان خارج گردند. در برنامه تازه دولت بایدن برای خروج از افغانستان به هند در مقایسه با دیگر بازیگران منطقه ای نقش بزرگ تری در ترسیم آینده سیاسی افغانستان داده شده است.

بایدن در سخنرانی چهارشنبه شب خود گفت:«از دیگر کشورها، دیگر کشورهای منطقه ای، به ویژه پاکستان، روسیه، چین، هند و ترکیه می خواهیم برای حمایت از افغانستان کار بیشتری انجام دهند. به گفته جو بایدن تمامی این کشورها در یک آینده با ثبات در افغانستان سهم دارند.

این در حالی ست که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا، در ماه مارچ گذشته در نامه ای به محمد اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان، برگزاری یک کنفرانس با نظارت سازمان ملل متحد و با شرکت وزرای امور خارجه کشورهای هند، روسیه، پاکستان، چین و ایالات متحده را برای یافتن یک دیدگاه واحد در مورد صلح افغانستان را پیشنهاد داد.

این نشست در مورد صلح افغانستان قرار است در تاریخ ۲۴ اپریل همان طور که توسط آنتونی بلینکن پیشنهاد شده بود در ترکیه برگزار شود.
کسانیکه با روبط هند و ایالات متحده امریکا به ویژه در عرصه افغانستان آشنایی دارند می گویند رئیس جمهور بایدن لزوما در تلاش است هند را به افغانستان نزدیک تر سازد و حوصله کافی برای مشاهده پروسه را به خرج دهد تا ببیند این یک حرکت پایدار است.

تا این جای کار حداقل می توانیم بگوییم جو بایدن در مقایسه با دونالد ترامپ رئیس جمهور قبل از خود در مورد مشارکت هند در افغانستان دیدگاه مشتاقانه تری دارد.

هند یکی از کشورهای کمک کننده بزرگ به افغانستان است و از سال ۲۰۰۱ میلادی تاکنون نزدیک به ۳ میلیارد دلار در بخش های جاده سازی، انرژی و برق، مدرسه، بیمارستان و ارتقاء سیستم بانکداری در افغانستان هزینه کرده است. از آغاز جنگ ایالات متحده امریکا به افغانستان به دستور جرج دبلیو بوش، هند اجازه یافت روی تلاش های بازسازی غیر امنیتی تمرکز کند. از این سال به بعد هند پروژه های خود در بخش ذکر شده در افغانستان را ادامه داده است.

رئیس جمهور باراک اوباما برای خروج نیروهای امریکایی از افغانستان عجله داشت اما سرانجام توسط ژنرال های امریکایی قانع شد در شروع دوره ریاست جمهوری اش افزایش نیروی گسترده ای به افغانستان داشته باشد. اوباما اما در طول دوره ریاست جمهوری اش تعداد نیروهای امریکایی در افغانستان را کاهش داد.

دونالد ترامپ در استراتژی خود برای جنوب آسیا از هند خواست در بخش کمک های اقتصادی و توسعه یی کار بیشتری در افغانستان انجام دهد. این در حالی ست که هند در مذاکرات صلح ۲۰۲۰-۲۰۱۹ افغانستان حضور نداشت. زلمی خلیلزاد نماینده ویژه ایالات متحده امریکا در امور صلح افغانستان اما به دهلی نو سفر نمود و جزئیات مذاکرات صلح را به مقامات هندی ارائه نمود.
حسین حقانی، سفیر پیشین پاکستان در امریکا و مدیر آسیای جنوبی و مرکزی در انستیتوت هادسون، می گوید دولت بایدن در مقایسه با دولت های پیشین به روشنی دنبال نقش کلان تر هند در ترسیم آینده افغانستان می باشد.

وی می افزاید سئوال اصلی چگونگی مجاب کردن پاکستان و هند توسط امریکا برای پذیرش دیدگاه های همدیگر یا دیدگاه امریکا می باشد. هند و پاکستان به عنوان دو قدرت رقیب در منطقه منافع متضادی به ویژه در مورد کشمیر می باشد و همسو ساختن این دو کشور در مورد پروسه صلح افغانستان کار سختی به نظر می رسد.

هند نیز از سویی همواره خواهان نقش کلان تر در افغانستان است و می خواد فراتر از کمک های مالی و نقش آموزشی خود در افغانستان نقش آفرینی کند. چالش اصلی هند اما پیدا کردن یک جایگاه مناسب در میز افغانستان است جائیکه در بیشتر موارد از سوی کشورهای میزبان نادیده گرفته شده است. به طور مثال دونالد ترامپ در زمان ریاست جمهوری اش هند را از مذاکرات صلح افغانستان کنار گذاشته بود و روسیه نیز رویه مشابهی داشت. روسیه در نشستی که در مورد صلح افغانستان در ماه مارچ گذشته داشت از هند دعوت نکرد. در نشست روسیه با موضوع صلح افغانستان تنها پاکستان، ایران، چین و ایالات متحده امریکا حضور داشتند.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که قائل شدن نقش کم رنگ برای هند در پروسه صلح افغانستان بیشتر به خاطر سنگ اندازی های پاکستان می باشد. پاکستان با استفاده از مرز و تاریخ مشترکی که با افغانستان دارد همواره تلاش کرده به عنوان اهرم فشار برای دور ساختن هند از تحولات افغانستان به ویژه پروسه صلح استفاده کند.

هند با استفاده از لیست بلند خود در انواع کمک ها به افغانستان و همکاری نزدیک با افغانستان در عرصه های مختلف موجبات ناآرامی و خشم اسلام آباد را فراهم آورده است.

به هر صورت اینک که قرار است نشست استانبول با تلاش های وافر ایالات متحده امریکا و میزبانی ترکیه چند روز دیگر برگزار شود تغییر رویه تازه امریکا از تک محوری به سوی جمع محوری در ارتباط با پروسه صلح افغانستان می تواند امیدوار کننده باشد. حضور کشورهای بزرگ منطقه از جمله روسیه، هند، پاکستان، چین و ایران در نشست استانبول امیدها به تشکیل اجماع بین المللی در نشست استانبول را افزایش داده است. تنها مسأله باقی مانده میزان جدیت کشورهای شرکت کننده در نشست استانبول در مورد صلح افغانستان می باشد.

منبع