بانک جهانی: اقتصاد افغانستان همچنان شکننده و بی‌ثبات است

بانک جهانی با نشر گزارش تازه‌ای درباره بحران اقتصادی افغانستان هشدار داده و اعلام کرده است که وضعیت اقتصادی افغانستان همچنان شکننده و بی‌ثبات است.

بانک جهانی روز دوشنبه، ۲۹ دلو با نشر گزارش تازه‌ خود درباره بحران اقتصادی افغانستان هشدار داده و اعلام کرده است که اقتصاد افغانستان به دلیل انزوای مالی، ناپایداری سیاسی و کمبود نیروی انسانی، همچنان در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد.

براساس این گزارش‌، در پی افت ارزش افغانی، قیمت کالا و مواد خوراکی افزایش یافته است.

این گزارش نشان می‌دهد که با وجود رشد اقتصادی در سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴، فقر گسترده، بیکاری، منابع محدود و قدرت خرید ضعیف، میلیون‌ها نفر را در وضعیت آسیب‌پذیر نگه داشته است.

بربنیاد گزارش، در دسامبر ۲۰۲۴، قیمت مواد غذایی و کالا به دلیل کاهش ارزش افغانی افزایش یافت. ارزش افغانی برای سومین ماه متوالی سقوط کرد و بین نوامبر ۲۰۲۴ تا جنوری ۲۰۲۵ میلادی ۱۲ درصد کاهش یافت.

نرخ مبادله ارز در جنوری ۲۰۲۵ به ۷۴.۸ افغانی در برابر هر دالر رسید، در حالی که این رقم در اکتبر ۲۰۲۴ برابر با ۶۷.۱ افغانی بود.

بانک مرکزی افغانستان برای مقابله با این کاهش، حدود ۱۰۰ میلیون دالر به بازار تزریق کرد، اما روند افت ارزش پول ملی همچنان ادامه دارد.

کاهش ارزش افغانی در پی تعلیق کمک‌های ایالات متحده امریکا صورت گرفت.

در همین حال، طالبان برای جلوگیری از سقوط ارزش واحد پولی افغانستان و ثبات نیم‌بند اقتصادی به کنترل شدید بازار ارز روی آورده‌اند. در جریان دو ماه گذشته، این گروه با تفنگ، بازار ارز را در سرای شهزاده در کابل کنترل کرده‌ است.

براساس این گزارش، میزان جمع‌آوری درآمدهای دولتی در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال قبل ۱۱.۵ درصد افزایش یافته و ۲ درصد بالاتر از هدف تعیین‌شده در دوره ده‌ ماهه اول سال مالی بوده است. با این حال، سایر درآمدهای دولت کاهش یافته که می‌تواند تاثیر منفی بر تامین مالی عمومی داشته باشد.

بانک جهانی گزارش داده است که در سال ۲۰۲۴، واردات افغانستان ۴۰ درصد افزایش یافت که عمدتا ناشی از افزایش واردات مواد غذایی، محصولات کیمیایی، مواد معدنی و تجهیزات حمل‌ونقل بود. در دسامبر ۲۰۲۴، کسری تجاری ۸ درصد افزایش یافت و به ۹۲۶ میلیون دالر رسید که عمدتا به دلیل کاهش صادرات بوده است.

در این گزارش آمده است که در دسامبر ۲۰۲۴، صادرات افغانستان با کاهش ۱۹.۵ درصدی به ۱۹۱ میلیون دالر رسید.

این افت ناشی از کاهش ۲۵ درصدی صادرات مواد غذایی و ۲۳ درصدی صادرات منسوجات بود که هر دو تحت تاثیر شرایط سخت زمستانی قرار گرفتند.

بانک جهانی در گزارش خود اعلام کرده است که ایران بزرگ‌ترین شریک تجاری افغانستان در سال ۲۰۲۴ بوده و ۳۰ درصد از کل واردات افغانستان از این کشور انجام شده است.

امارات متحده عربی (۱۹ درصد)، پاکستان (۱۶ درصد) و چین (۷ درصد) از دیگر شرکای عمده اقتصادی افغانستان هستند.

برخی مقام‌های ایرانی اعلام کرده‌اند که حجم روابط تجارتی این کشور با افغانستان به بالای چهار میلیارد دالر رسیده است. این رقم در مقایسه با ۲۰ سال گذشته بی‌سابقه است.

بانک جهانی هشدار داده است که به دلیل کاهش سریع کمک‌های خارجی، انزوای اقتصادی و عدم اطمینان در سیاست‌های مالی، اقتصاد افغانستان همچنین در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد. کاهش کمک‌های خارجی می‌تواند تقاضای کل را بیشتر تضعیف کرده و فشارهای اقتصادی را افزایش دهد.

امریکا کمک‌های بشردوستانه خود را به افغانستان تعلیق کرده است.

ناظران هشدار داده‌اند که اگر تعلیق کمک‌ها دوام‌دار شود و یا این‌که روند ارائه کمک‌ها متوقف شود، احتمال بروز فاجعه انسانی در افغانستان وجود دارد. بالاتر از نصف نفوس افغانستان به کمک‌های جهانی نیازمند هستند.

سازمان ملل متحد اعلام کرده است که ۲۲ میلیون نفر به کمک‌های بشردوستانه جهانی وابسته‌اند.

بانک جهانی بر ضرورت اجرای اصلاحات اقتصادی، بهبود شفافیت مالی و ایجاد سیاست‌های پایدار برای کاهش وابستگی افغانستان به واردات و کمک‌های خارجی تاکید کرده است.