ایا عربستان مجبور به پذیرش شکست در یمن است؟ فشار دیپلوماتیک بر ریاض

مطالعات میدانی و پژوهشی نشان می دهد که سعودی‌ها در دستیابی به اهداف مورد نظر خود در یمن شکست خورده‌ و تلفات سنگینی داده‌اند و اکنون پس از گذشت پنج سال آن‌ها مجبور هستند که این حقیقت را بپذیرند.
به نظر می رسد که فرصت دولت سعودی برای خروج از این جنگ بدون اینکه تمامی دستاوردهای خود را از دست رفته ببیند، به سرعت در حال پایان است.

در واقع حجم بالای تلفات بدون دستیابی به هیچ یک از اهداف اولیه و بالا رفتن هزینه‌های سرسام‌آور که با روی کار آمدن دولتی ناهمسو با سیاست‌های ولی عهد سعودی در آمریکا همراه شده، گزینه پذیرش شکست و خروج از یمن را برای دولتمردان ریاض ناگزیر کرده است.

در واقع ریاض در بیرون کردن حوثی‌ها از صنعاء و بازگرداندن منصور هادی به قدرت شکست خورده و تلفات وسیعی در نیرو و تجهیزات نظامی متحمل شده و در عین حال مورد خشم دموکرات‌ها در کنگره آمریکا قرار گرفته است که بارها برای پایان حمایت واشنگتن از جنگ یمن رأی داده‌اند. همزمان با تغییر سیاست در واشنگتن به ضرر ریاض، حمایت‌های منطقه‌ای از دولت سعودی نیز کاهش یافته است، به طوریکه که تعدادی از همپیمانان منطقه‌ای ریاض از جمله امارات متحده عربی، نیروهای خود را از یمن خارج کرده‌اند.

طی هفته های اخیر، پیشروی ائتلاف در خطوط درگیری در نزدیکی تعز، مأرب و الحدیده محدود بود و در عین حال پیشروی اخیر حوثی‌ها کار ائتلاف را برای تسلط بر منطقه دشوار کرده است. دولت سعودی بیش از هر چیزی بر حملات هوایی و محاصره یمن متمرکز شده که هزینه آن را غیر نظامیان می‌دهند و خطوط کمک‌رسانی غذا و سوخت برای ساکنان این کشور که از فقر رنج می‌برند، قطع شده است.

گزارش ها می رساند که روابط میان دولت سعودی و آمریکا با ورود «جو بایدن» به کاخ سفید تیره خواهد شد و ریاض تحت فشار واشنگتن قرار خواهد گرفت. در همین راستا به نظر نمی‌رسد که جو بایدن جلوی کنگره را برای تصویب قطع کمک‌ها به دولت سعودی را بگیرد، به خصوص اینکه خود وی نیز پیش از این دخالت نظامی عربستان سعودی در یمن را محکوم کرده بود.

در واقع پس از ورود بایدن به کاخ سفید، دولت او بسرعت مشارکتش در جنگ یمن را کاهش خواهد داد و دولت سعودی را بی بهره از دریافت حمایت لجستیک و اطلاعاتی که در حملات هوایی و زمینی به کار می‌رفت، رها خواهد کرد. ریاض نیز این تصمیم را آغاز کمپین فشار دیپلماتیک بر خود برای خروج از جنگ یمن، پس از سال‌ها بهره از حمایت‌های بی دریغ دولت ترامپ می‌بیند و ازین رو به سمت متنوع‌سازی روابط خارجی خود خواهد رفت.

سعودی‌ها همچنین از رفتار بایدن در قبال ایران و بازگشت به برجام و در قبال نقض حقوق بشر در عربستان نیز نگران هستند. به خصوص اینکه پس از ترور «جمال خاشقچی» جو بایدن گفته بود که عربستان باید به کشوری منزوی تبدیل شود.

البته روابط دفاعی و اقتصادی عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا، ریشه‌ای است، اما کاهش نیاز به نفت سعودی‌ها به دلیل کاهش قیمت جهانی سوخت و افزایش عملیات استخراج نفت صخره‌ای در آمریکا، به واشنگتن کمک می‌کند تا به گزینه‌های بیشتری در قبال دولت سعودی فکر کند.

در چنین وضعیت،حوثی‌ها تلاش دارند که امتیازات بیشتری از دولت سعودی بگیرند و این کار را با تسلط بر مناطق بیشتر برای تأثیرگذاری در هرگونه مذاکره‌ای انجام می‌دهند. آن‌ها معتقدند که با یک دشمن ضعیف در خطوط درگیری مواجه هستند. بنابراین با آمدن فشار آمریکا بر دولت سعودی جهت خروج از جنگ یمن، به نظر می‌رسد که ریاض مجبور به امتیازدهی به حوثی‌ها شود. در همین حال دولت ترامپ سعی دارد تا حوثی‌ها را به عنوان یک سازمان تروریستی به رسمیت بشناسد. اتفاقی که توانایی ریاض برای توافق با آن‌ها را دشوار خواهد کرد و احتمالا حوثی‌ها شرط هرگونه مذاکره‌ای را خروح از لیست تروریستی آمریکا عنوان کنند.

دکتر عبداللطیف نظری