ایا بایدن می تواند استراتژی شکست‌خورده ترامپ را در برابر ایران تغییر دهد؟

ارزیابی اقدام‌های احتمالی دولت بایدن برای تغییر راهبرد آمریکا نسبت به ایران یکی از مباحث مهم و کلیدی است؛ زیرا نه‌تنها سیاست «فشار حداکثری» ترامپ به نتایج دلخواه در راستای توقف برنامه‌های هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای ایران نینجامید بلکه برعکس به گسترش آن‌ها منجر شد. درواقع، رویکرد سخت‌گیرانه و متوهمانه دولت ترامپ مبتنی بر وادارسازی ایران به مذاکره درباره همه موضوعات، به دور از واقع‌بینی بود و اکنون کاملاً شکست خورده است. تهران که چنین مذاکره‌ای را خلاف امنیت ملی ایران می‌دید به‌سختی در برابر تحریم‌ها مقاومت کرد ولی تسلیم نشد.

دلیل مقاومت ایران روشن است: «امنیت پیش‌شرط رشد اقتصادی است». جمهوری اسلامی حاضر نیست در ازای رفع تحریم‌ها و جذب سرمایه خارجی، مؤلفه‌های امنیت ملی ایران را خدشه‌دار ساخته یا واگذار کند.

هرچند ایران و آمریکا در حال حاضر نیز درگیر جنگ اقتصادی هستند؛ زیرا تحریم‌ها به عنوان «جنگ نرم» در مقوله امنیتی یاد می‌ شود.

بسیاری از عقلای سیاست خارجی امریکا به دولت بایدن پیشنهاد می‌کند ابتدا و پیش از طرح دیگر پرونده‌ها، موضوع هسته‌ای ایران را با بازگشت به برجام حل‌وفصل کند، زیرا احتمال دست‌یابی ایران به تسلیحات هسته‌ای، هم مانع حل پرونده‌های موشکی و منطقه‌ای ایران است و هم سبب گرایش دیگر دولت‌های منطقه به سمت تولید بمب اتمی می‌شود.

این افراد مدعی اند اگر مسیر دیپلماسی برای توقف برنامه هسته‌ای ایران شکست بخورد، راهی جز جنگ وجود نخواهد داشت و این امنیت آمریکا و اسراییل در غرب اسیا را به خطر خواهد انداخت. پس نباید بازگشت آمریکا به برجام را منوط به اخذ ضمانت بابت آغاز مذاکرات در حوزه‌های موشکی و منطقه‌ای نمود.

به نظر می‌رسد ارسال این پیام به دولت جدید آمریکا که ایران تحت هیچ شرایطی به مذاکره تحت فشار تن نخواهد داد، می‌تواند طرف مقابل را در این تصمیم احتمالی که برجام را به گروگان سایر مسائل درآورد به تجدیدنظر وادار کند.

دکتر عبداللطیف نظری