افغانستان کشور اقوام

اداره احصائیه حکومت اشرف غنی لیست اقوامی را که در تذکره الکترونیکی میتوان درج نمود رونمایی کرده. در این لیست شاخه ها و طوایف و تبار و حتا دره اقوام تاجیک و هزاره به حیث اقوام مستقل شاخته شده. این سیاست تفرقه میان اقوام امر جدیدی نیست. میراث استعمار انگلیس است که “تفرقه بیانداز و حکومت کن ” بود. در این لیست شوم الهام گرفته از سیاست تبعیض و ستمی است که اقوام مختلف از سالها به اینطرف قربانی آن بوده. سیاست انگلیس این بود که افغانستان از یک قوم بزرگ ( پشتون) و خرده اقوام دیگر تشکیل شده و باید قدرت در انحصار “قوم بزرگ” باشد.

مطابق این لیست بطور مثال هزاره های دره شیخ علی یک قوم جداگانه است. با این منطق اداره احصائیه اشرف غنی اقوام احمد زی، بارکزی، پوپلزی و ده ها زی دیگر باید به حیث اقوام مستقل با هویت ویژه خود یاد شوند. افغانستان حتا قبل از اعلام آن به این نام میدان رقابت و جنگهای خونین میان زی ها بود. از نیم قرن به این سو اختلاف و جنگ که افغانستان را به این فلاکت کشاند تا حدی محصول رقابت میان غلزایی ها و احمد زی ها با محمد زایی ها بوده و هنوز در تصمیم ادامه جنگ اشرف غنی احمد زی علیه طالبان که اکثریت آنها از شاخه های پشتونهای قندهار هستند، میباشد. البته اقوام و قبیله و طوایف پشتون که برای قدرت میان هم زدوخورد میکنند، برای حفظ قدرت در برابر اقوام دیگر متحد اند. آنها نمیخواهند که اقوام دیگر دارای هویت واحد متحد باشند.

ولی معنی عمیق چنین بحثی در افغانستان که حتا آقای سرور دانش “معاون دوم ریاست جمهوری” به مثابه یک شخصیت سیاسی ـ مدنی که هیچ نقشی در سیاست و پالیسی حکومت و اداره های آن ندارد، علیه لیست اداره احصائیه اعلامیه صادر نمود، این است که در افغانستان وجود یک ملت واحد فقط روی کاغذ است و مردم افغانستان از نگاه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی دارای هویت واحد و در نتیجه یک ملت به معنی واقعی آن نیست. از این جهت از ابتدا من مخالف درج قوم در شناسنامه الکترونیکی بودم. واضح بود که چنین کاری جز روی صحنه آوردن این واقعیت تلخ که ما یک ملت واحد را تشکیل نمیدهیم خواهد بود. فقط از نگاه حقوقی تصمیم گرفتند که ما “ملت افغان” باشیم.

اصلآ ایده تعلق به یک ملت واحد، ملت مورد ستم و تبیعیض و بیعدالتی در این کشور از روز ایجاد این افغانستان دونیم قرن پیش، فقط نزد نخبگان وجود داشت و دارد. مردم عوام بیشتر خود را پشتون، تاجیک، هزاره، ازبک، ترکمن و … میشناسند، نه افغان. کلمه افغان یا ” اوغو” در نزد هزاره ها مترادف به پشتون است.

پروسه ملت سازی پروسه زمان بر است. فکر نمیکنم این پروسه بطور واقعی در افغانستان آغاز شده باشد.

دکتر کریم پاکزاد