اعمال شب و روز اول ماه شعبان

دارالعرفان/ شعبان ماه بسیار برجسته و عالی‌رتبه‌ای است و به سید انبیاء انتساب دارد و آن حضرت همه‌ی این ماه را روزه می‌گرفت و روزه آن را به ماه رمضان وصل می‌کرد و می‌فرمود: «شعبان ماه من است، هرکه یک روز از این ماه را روزه بدارد، بهشت بر او واجب می‌شود».

از امام صادق (ع) روایت شده: چون ماه شعبان می‌رسید حضرت زین‌العابدین (ع) اصحاب خود را جمع می‌کرد و می‌فرمود: ای اصحاب من، می‌دانید این چه ماهی است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول (ص) می‌فرمود: شعبان ماه من است؛ پس در این ماه برای جلب محبّت پیامبر خود و برای تقرّب به‌سوی پروردگار خویش، روزه بگیرید، به خدایی که جان علی بن الحسین (ع) به دست قدرت اوست، سوگند یاد می‌کنم از پدرم حسین بن علی (ع) شنیدم که فرمود: از امیر‌المؤمنین (ع) شنیدم: هر که شعبان را برای محبّت پیامبر و تقرّب جستن به‌سوی خدا روزه بگیرد، خدا او را دوست بدارد و در روز قیامت به کرامتش نزدیک کند و بهشت را بر او واجب گرداند.

شیخ از صفوان جمّال روایت کرده است: که امام صادق (ع) به من فرمود: کسانی را که پیرامون تو هستند به روزه شعبان وادار کن. گفتم: فدایت شوم، مگر در فضیلت آن چیزی می‌بینی؟ فرمود: آری رسول خدا (ص) هرگاه هلال شعبان را می‌دید، به منادی دستور می‌داد تا در مدینه ندا کند: ای اهل مدینه، من از جانب رسول خدا (ص) به‌سوی شما فرستاده شده‌ام، آن حضرت می‌فرماید: آگاه باشید، به‌درستی که شعبان ماه من است، خدا رحمت کند کسی را که مرا در ماه من یاری کند، یعنی آن را روزه بگیرد؛ سپس امام صادق (ع) چنین گفت: امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمود: از هنگامی‌که شنیدم منادی رسول خدا (ص) در شعبان ندا داد، روزه شعبان از من فوت نشد و تا زمانی که زنده هستم به خواست خدا از من فوت نخواهد شد. پس می‌فرمود: روزه دو ماه شعبان و رمضان مایه توبه و آمرزش خداست.

اسماعیل بن عبد الخالق روایت کرده است: نزد امام صادق(علیه‌السلام) بودم، ذکر روزه شعبان به میان آمد، حضرت فرمود: در فضیلت روزه شعبان چنین و چنان است تا جایی که انسان مرتکب قتل حرام می‌شود، پس اگر شعبان را روزه بگیرد، این روزه به او سود می‌رساند و به خواست خداوند آمرزیده می‌شود!
اعمال ماه شعبان المعظّم
اعمال این ماه برجسته و عالی‌رتبه بر دو بخش است: « اعمال مشترک» و «اعمال ویژه».

اعمال مشترک
اوّل: هر روز «هفتاد مرتبه‌» بگوید: سْتَغْفِرُ اللّٰهَ وَأَسْأَلُهُ التَّوْبَهَ

دوم: هر روز «هفتاد مرتبه» بخواند: أَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ الَّذِی لَاإِلٰهَ إِلّا هُوَ الرَّحْمٰنُ الرَّحِیمُ الْحَیُّ الْقَیُّوْمُ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ(در بعضى از روایات «الْحَیُّ الْقَیُّوْمُ» پیش از «الرَّحْمٰنُ الرَّحِیمُ» است و عمل به هر دو خوب است).

از روایات استفاده می‌شود که بهترین دعاها و ذکرها در این ماه «استغفار» است و هرکه در هر روز این ماه «هفتاد مرتبه» استغفار کند، مانند این است که در ماه‌های دیگر هفتاد هزار مرتبه استغفار بجا آورد.

سوم: صدقه گرچه به دادن دانه ای خرما باشد.

چهارم: در تمام این ماه «هزار مرتبه» بگوید: لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ، وَلا نَعْبُدُ إِلّا إِیَّاهُ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ.

پنجم: در هر پنجشنبه این ماه دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت پس از سوره «حمد»، «صد مرتبه» سوره «توحید» خوانده و بعد از سلامِ نماز، «صد مرتبه» صلوات بفرستد تا حق‌تعالی هر حاجتی که در امر دین و دنیا دارد روا کند؛ و نیز روزه هر پنجشنبه این ماه فضیلت بسیار دارد.

ششم: صلوات

هفتم: صلوات شعبانیه

هشتم: مناجات شعبانیه

اعمال مخصوص اول ماه شعبان

اعمال شب اول: در کتاب «اقبال» نمازهای بسیاری [برای این روز] ذکر شده، از جمله «دوازده رکعت» که در هر رکعت سوره «حمد» «یک مرتبه» و سوره «توحید» «یازده مرتبه» خوانده شود.

اعمال روز اول :

روزه: از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده: هرکه روز اول شعبان را روزه بگیرد، بی‌تردید بهشت بر او واجب می‌شود؛ و سید ابن طاووس از حضرت رسول(صلی‌الله‌علیه‌وآله) ثواب بسیاری روایت کرده برای کسی که سه روز اوّل این ماه را روزه بگیرد و در شب‌های آن، دو رکعت نماز بخواند با این ترتیب که: در هر رکعت سوره «حمد» «یک بار» و سوره «توحید» «یازده بار» خوانده شود.