اشاره‌ای به اطلاق واژه افغان بر مردم افغانستان

«افغانستان» یک نام برساخته است و صدسال پیش که فیض محمد کاتب مورخ رسمی دربار «تاریخ سلاطین افاغنه» را می‌نوشت در صدر کتاب خود سراج‌التواریخ از افغانستان به عنوان «پارس شرقی حالیه موسوم به افغانستان» یاد کرد.

واژه «افغان» نیز نام قومی است ولی به موجب قانون قابل اطلاق بر سایر شهروندان دانسته شده است. اخیرا آقای سرور دانش معاون سابق ریاست جمهوری افغانستان، گفته است که اطلاق افغان بر سایر شهروندان کشور سزاوار بحث است. این گفته رگ اعصاب فاشیستان قوم‌گرا و انحصار طلب را تحریک کرده و به واکنش وا داشت. در واکنش به آقای دانش از جمله به این موضوع اشاره شده که آقای دانش خودش در تذکره خود را «افغان» دانسته و معاون رییس جمهور شده و حالا که از قدرت برکنار است، اطلاق افغان بر همه شهروندان را رد می‌کند.

آقای دانش به موجب قانون اساسی هم تذکره گرفته و هم معاون رییس جمهور شده است. حالا که قانون اساسی را طالبان لغو‌کرده، دیگر به موجب قانون هیچ‌شهروندی افغان نیست. افغان دیگر یک عنوان حقوقی نیست، بلکه یک نام طایفه‌ای است و اگر طالبان نخواهد که اطلاق «افغان» را بر همه مردم به یکی از احکام شریعت شان بدل کنند، هیچ شهروندی غیر افغان، افغان نیست.

ضمنا واکنش‌های شدید دو نکته را به درستی نشان داد: اول اینکه «آبله افغانیت» چقدر زود می‌ترکد و این ترکیدن چقدر درد و سوز دارد. دوم اینکه راه مماشات و‌کتمان چقدر پرهزینه و بی‌فایده بوده است. آنانی که در بیست سال گذشته خود را برغم تمام عذاب وجدان و با رنگ زرد و عرق شرم افغان گفتند، نتوانستند که تابلوی زبان مادری خود را بر سر دروازه دانشگاه نصب کنند. موضوعات بسیاری است که باید به صراحت پیرامون آن بحث کرد.

علی امیری