اخلاص در برگزاری مراسم عزاداری

اخلاص در برگزاری مراسم عزاداری واقعه عاشورا، هم از نظر کیفیت وقوع و هم از نظر عظمت مصیبت و جاودانگی آن در یادها و آثار اجتماعی‌ای که در پی داشت، در تاریخ بشریت کم‌نظیر بلکه بی‌نظیر است. جای تردید نیست که هیئات مذهبی و مجالسی که جهت بزرگداشت شهادت سیدالشهداء (ع) و اقامه مراسم عزاداری تشکیل می‌شود، تاثیر شگرفی در نشر معارف عالیه اسلام و نهادینه کردن فرهنگ و معارف عاشورایی و زنده نگه‌داشتن مکتب اهل‌بیت (ع) دارد؛ همانگونه که امام صادق (ع) فرمودند: «اینگونه مجالس (شما) را دوست دارم، از این طریق مکتب ما را زنده بدارید»(۱) یکی از مباحث مرتبط با عزاداری اهل بیت بویژه عزاداری حضرت سیدالشهداء (ع)، مساله آسیب‌شناسی عزاداری‌هاست. شناخت این آسیب‌ها از آن رو دارای اهمیت است که عدم توجه به این آسیب‌ها می‌تواند آثار معنوی، تربیتی و اخلاقی مجالس عزاداری را تحت‌الشعاع قرار داده و از برکات آن بکاهد. یکی از این آسیب‌ها، ابتلا به ریا و تظاهر و عدم اخلاص است.
اخلاص آن است که انسان قلبش را مخصوص خدا کند تا احدی جز مقلب القلوب در حرم قلب او راه نیابد. از امام صادق (ع) روایت شده: «هیچ نعمتی بالاتر از این نیست که در دل بنده چیزی جز خدا نباشد»(۲) بی‌شک آنچه موجب رونق معنوی مجالس عزاداری می‌شود، وجود اخلاص در نیت و عمل است، از این رو بر همه اعضاء و عناصر یک هیات و عزادار اعم از مسئول، بانی، واعظ، مداح، میدان‌دار و… رعایت این اصل لازم و ضروریست.
اخلاص دارای مراتبی است که نخستین مرتبه آن عبارت است از خالص بودن اعمال انسان از ریا و تظاهر و خودنمایی، یعنی انسان اعمال خود را به انگیزه جلب توجه و ستایش مردم انجام ندهد، همچنانکه امام صادق (ع) می‌فرماید: «عمل خالص آن است که در آن جز از خداوند انتظار ستایش نداشته باشی»(۳) متاسفانه بعضا مشاهده می‌شود که بعضی از مسئولین، متنفذین و یا اعضای هیئات مذهبی و تکیه خانه‌ها، اقداماتی را بمنظور جلب توجه مردم و تعریف و تمجید آنها انجام می‌دهند و یا دست به اعمالی می‌زنند که درشأن عزاداران و پیروان واقعی ابا عبدالله(ع) نیست. مثلا اختلاف دو دستگی و پارتی بازی در هنگام حلول محرم و… برای انتباه بیشتر به برخی از مصادیق عدم رعایت اخلاص که مع الاسف در بعضی از منابر و تکیه خانه‌ها به چشم می‌خورد، اشاره می‌نماییم.
خیرات و نذورات ریایی، در نظر نگرفتن و یا فراموش کردن فقراء و مستمندان، مغرور شدن و مباهات نمودن به جمعیت زیاد و یا ناراحتی و مایوس شدن از کم بودن جمعیت، بدگویی و بیان نقاط ضعف دیگر مجالس عزاداری و کتمان ویژگی‌های مثبت آنها در مواقعی که هیچ ضرورت شرعی بر این امر مترتب نیست، انشقاق و ایجاد دودستگی در پی اختلاف بر سر مسائل واهی و بی‌اساس، اعمال نظر غیر منطقی از سوی روئسای تکیه خانه‌ها با این خیال واهی که من رئیس هستم و حرف، حرف من است. نگرانی و پریشانی مسئولین و اعضای هیات از اینکه نکند در مقابل فلانی‌ها کم بیاورند. اینها تنها نمونه‌ای از مواردی‌ است که ممکن است بر اثر فقدان اخلاص بوجود آید و موجب کاهش آثار معنوی و تربیتی مجالس عزاداری شود.
………………………..
منابع و مأخذ:
۱ـ «إِنَّ تِلْکَ الْمـَجالِسَ أُحِبُّها فَأَحْیُوا أمْرَنا»
۲ـ «ما انعم الله علی عبدٍ اجلَّ من أن لا یکون فی قلبه مع الله غیره»
۳ـ «الْعَمَلُ‏ الْخَالِصُ‏ الَّذِی‏ لَا تُرِیدُ أَنْ یَحْمَدَکَ عَلَیْهِ أَحَدٌ إِلَّا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، عمل خالص آن عملی است که شما انتظار تشکر از خلق خدا و غیر خدا را نداشته باشی».

محمد موسی فکوری